Çetin Ünsalan Yazdı: ‘Enflasyonun faturası vatandaşa kesildi…’
23 Aralık 2022Enflasyonun yüzde 84 açıklandığı, hissedilenin ve tüketim tercih dağılımına bakıldığında bunun üç katı hissedildiği, yeniden değerleme oranının yüzde 123 olarak açıklandığı ülkede asgari ücret seremonisi yüzde 50’lik artışla, müzakereyle değil, fiili durum yaratılarak karara bağlandı.
Alanı tatmin etmeyecek, vereni de sembolik 250 TL’lik indirimi saymazsak vereni rahatlatmayacak bu asgari ücretin tek kazanını söylemlerin aksine ekonomi yönetimi olacaktır.
Çünkü rakamın yükselmesiyle birlikte tahakkuk eden vergi ve prim gelirlerinin artması söz konusudur. Tahakkuk diyorum; çünkü bunun ne kadar ödenebileceği hususunda ciddi şüphelerim var.
Şayet bir de e-haciz uygulamasını devreye sokarak tahsilata yeltenirse, işte o zaman hem nakit dengesi alt üst olmuş reel sektörü sıkıştıracak, hem ödemeler zincirinde aksamalara neden olacak, hem de işsizliği ya da kayıt dışı çalışmayı tetikleyecektir.
Rakam kimseyi tatmin etmedi. Edemezdi de zira cebe girdiği ay ya da hemen bir ay sonrasında açlık sınırında kalacak; iki kişi çalışsa yoksulluk sınırının bir asgari ücret altında kalacak bir oranın memnuniyetle karşılanması mümkün değildi.
Öte yandan bu yalnız bırakılmışlıkla işveren tarafının da yükü uzun süre götüremeyeceği açık. Bunun kısa vadede iç piyasada da sıkışmayı beraberinde getireceğini hep birlikte göreceğiz.
Nitekim rakamın ne kadar iyi olduğu ile ilgili PR çalışmaları hemen başladı. Dolar bazında hesaplar yapıldı ve çok iyi bir ücretlendirmenin söz konusu olduğu anlatılmaya başlandı.
Birincisi ortada gerçek olmayan bir enflasyona bile ulaşmayan rakamla doğru bir kriterle belirlemiş olmazsınız. İkincisi bir kişinin cebine kaç TL girdiğinin bir önemi yok. O giren paranın 1 TL’si ne alabildiği sonucu etkiler.
Yani bugün asgari ücret 100 bin TL olsa ve ekmek 10 bin TL’den satılsa, 100 bin TL ne kadar iyi bir ücretlendirme mi diyeceğiz? Elbette abartarak rakamları verdim ki anlaşılır olsun.
Ayrıca Avrupa ortalamasının yüzde 4 olduğu çalışanların içinde asgari ücret alma tutarının, bizde ortalama ücret olduğu gerçeğini görmeden bu değerlendirmeleri yapamazsınız.
Bir diğer konu ise rakamın açıklandığı toplantıdaki mesajlar. Türk-İş masada olmamasına takılmıyorum. Çünkü sendika daha masa kurulmadan açlık sınırına razı olduğunu söyleyerek masayı zaten devirdi.
Öyle bir devirdi ki uzlaşmazlık halinde hakeme dahi gidilmedi ve tepeden inme asgari ücret rakamı açıklandı. Gelelim mesajlara… Öncelikle oran ne anlatıyor? Oran resmen açıklanan enflasyonun yüzde 34 kalarak çalışana geçmiş dönemin faturasını ihale ediyor. Bundan sonraki yıpranmalarının ise daha başlangıç noktasında telafi edilmediği çok açık.
İşverene verilen mesaja gelince… Enflasyonun düşeceği, yüzde 30 ve 20 dilimlerine ineceği ve herkesin hesabını buna göre yapması gerektiği söylendi. Düşecek mi, göreceğiz.
Ama zaten bugün bile maliyetlerini yüzde 50 farkla yansıtamamış bir reel sektöre verilen mesaj şu: Maliyetin artsa da zam yapmayacaksın, yaparsan da yüzde 20’leri aşmayacaksın. Bu şartlar altında kimse üretim de, ticaret de yapmaz. Yaparsa da gizli iflasa sürüklenir.
Velhasıl kelam sözün özü şu. Faizi yüzde 9’a indirdiğimizde nasıl faiz oranları gerçek hayatta o seviyeyi görmediyse, enflasyonu da maaşları kısıp, maliyetleri yansıtmama talebi ortaya koyarak düşüremezsiniz.
Belki aşırı daralmadan enflasyon artış hızı azalır; ama akabinde elinizde kalacak enkazı toparlamak için daha büyük maliyet harcarsınız.
Tüm Yazarlar
