Çetin Ünsalan: Zincirler pazar kapalı olursa…

Son dönemin en hareketli konularının başında zincir marketlerin pazar günü kapalı olmasıyla ilgili düzenleme geliyor. TESK’in istediği, Ticaret Bakanlığı’nın da sıcak baktığının anlaşıldığı, illerin esnaf örgütlerinden de destek gören bu talep önemli.

Aslında çok geç kalınmış bir hamle. Bunun, son derece sıkışmış esnafı bir nebze olsun rahatlatacağı açık. Ama geç kalındığı için tek başına derde derman olacak mı, şüphelerim var. Zira bunu esnafın nispeten darbe yemediği, zincirlerin de bu kadar sokak aralarına kadar girmediği yıllarda tartışıyorduk.

Hatta o dönem İstanbul Esnaf ve Sanatkarları Odası’nın Başkanı olan Suat Yalkın’ın önerdiği bir de model vardı. Avrupa’nın bazı ülkelerinde olduğu gibi, sadece bir gün kapatmadan söz etmiyordu.

Belli saatten sonra bu marketlerin kapanmasını, ondan sonra esnafın alışveriş için ortam bulacağı bir ortamın yaratılmasını anlatıyordu rahmetli Yalkın… Konu burada da kapanmıyordu.

Esnaf ile, ekonomik gücü yüksek olan bu marketler arasında vergi farkı olması gereğine de işaret ediyordu. Rastgele rakamlar vermek gerekirse, esnaftan yüzde 5 vergi alıyorsanız, zincirlerden 10 alacaksınız. Aradaki farkı bir fonda toplayacaksınız. Ve esnafa kendini geliştirmesi için uzun vadeli ve düşük faizli bir kredi için kullanacaksınız.

Suat Yalkın perakende yasasının tartışıldığı o günlerde, yani 90’larda ve 2 binlerin başında bu meselenin çok üzerinde duruyordu. Ama ne yazık ki gerekli ilgiyi görmedi ve bugün geldiğimiz noktada finansal güç olarak rekabet edemeyen, ülkenin taşıyıcı kolonu olma özelliğiyle önemini hiç yitirmeyen esnafı zor durumda bıraktık.

Bu nedenle haftanın bir günü kapanacak bir zincir market, niyet olarak iyi ama, sonuç vermek adına çok da anlamlı olmayan bir eylem olacaktır. Madem bu alanda bir düzenleme yapma ihtiyacı duyduk, daha kapsamlı bir çalışma yapmalıyız.

Çünkü bir gün kapatacağınız zincir market, esnafın iş hacmi yakalamasını sağlamaz. Yine ancak çok mecbur kalınan, acil ihtiyaçlar giderilir. Onun yerine Suat Yalkın’ın önerdiği gibi sistemleri tartışmalı, nüfus / dükkân dengesi gözetilerek sayılarıyla ilgili ayarlamalar yapmalı, finansman desteği sağlayacak formülleri konuşmalı ve saat sınırlamasını hafta içi her güne taşımalıyız.

Bu sayede hem esnafın nefes almasını sağlar, hem kendisini geliştirmesi adına kaynak temin eder, hem de zincirlerde çalışanların daha insani koşullarda yaşamasını sağlarken, piyasada da bir dengelenmeyi beraberinde kurgulayabiliriz.

Aksi takdirde sadece pazar günleri kapatmayla halledilebilecek bir sorun kalmadı. Problem, ilk tartışıldığı günden daha ağır bir tabloyu önümüze koyuyor ki, iyi niyetle başlayan bu eğilimin gerçekten hayata geçirilmesinin, ülkenin refahı, yerli üreticinin alternatif satış noktaları bulması, paranın piyasada dönmesi gibi son derece önemli çıktıları da beraberinde getireceğini düşünüyorum.

[email protected]