FT: Gelişmekte olan piyasaların enflasyonun önüne geçmesi gerekiyor

Zengin ülkelerdeki merkez bankacıları için para politikasının geç değil, daha erken sıkılaştırılması lehine olan durum iyi dengelenmiş durumda. Çok uzun süre beklerlerse enflasyon kontrolden çıkabilir, çok erken hareket ederlerse hala kırılgan olan toparlanma bocalayabilir. Gelişmekte olan piyasalar için ise argümanlar tek tarafa doğru eğiliyor.

Bu nedenle, Çarşamba günü Polonya Merkez Bankası; Macaristan, Rusya, Meksika, Kolombiya ve Brezilya’nın yanı sıra oranları yükseltmeye başlayan orta gelirli ülkelerden oluşan bir kulübe katılan en son banka oldu. Artış mütevazı olmasına karşın, oranları yüzde 0,1’den yüzde 0,5’e yükseltmesine karşın, ihtiyatlı bir hareket oldu. Merkez bankalarının fiyat artışları ve arz darboğazlarının geçici olup olmadığını bekleyip görmek için alanları oldukça dar.

Başlangıç olarak, enflasyon orta gelirli ülkelerde zenginlere göre daha da hızlı arttı. Polonya’da enflasyon oranı Eylül ayında yüzde 5,8 ile 20 yılın en yükseği oldu. Brezilya ve Meksika’da çift rakamlara daha yakın çekirdek enflasyon oranı Eylül ayında 2017’den bu yana en hızlı orana hızlandı. Bu yüksek enflasyon oranları kısmen gıdanın daha zengin ülkelere göre daha büyük bir tüketim oranını ve dolayısıyla enflasyon sepetlerini oluşturuyor olması. BM Gıda ve Tarım Örgütü’ne göre gıda fiyatları son 15 ayda yüzde 40 artarak 2011’deki Arap Baharı’ndan bu yana en büyük artışı kaydetti.

IMF, dünya ekonomik görünümünün gelecek haftaki yıllık toplantılarından önce yayınladığı enflasyona adanmış bir bölümünde, enflasyon oranlarının gelecek yıl yaklaşık yüzde 4’e düşmeden önce gelişmekte olan ve gelişmiş ekonomilerde yüzde 6,8 ile zirve yapacağı tahmininde bulunuyor. Buna karşılık, gelişmiş ekonomilerde daha mütevazı bir enflasyon görülmesi muhtemel: yüzde 2’ye düşmeden önce bu sonbaharda yüzde 3,6 ile zirve yapıyor.

Daha yüksek faiz oranları gıdanın daha pahalı hale gelişini durdurmak için çok az işe yarayabiliyor. Fakat   yapabilirken, gelişmekte olan ekonomilerde merkez bankaları daha az güven vermekte, bu da onların daha çok çaba harcamasına neden oluyor.  Enflasyonun yüksek olduğu dönemler, özellikle Latin Amerika’da, genellikle ibret verici eski hikayeler değil, taze anılar. Türkiye’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, daha yüksek faiz oranlarının fiyat artışlarına neden olduğu yönündeki alışılmadık görüşü savunuyor. Faizleri yükseltmeye çalışan son merkez bankası başkanını kovdu. Merkez bankasının darbe alması ve faizleri hala indirmeye  devam etmesiyle enflasyon neredeyse yüzde 20’ye ulaştı.

Zengin ülkelerin önüne geçmek de akıllıca. ABD merkez bankası Federal Rezerv, 2013 yılında nicel kolaylaştırma programını azaltmaya başladığında, sermaye gelişmekte olan piyasa ekonomilerinden çıktı ve döviz kurları değer kaybetti. Daha yüksek yurt içi faizler böyle bir ihtimale karşı koruma sağlar. IMF, sürekli olarak yüksek enflasyon oranlarının zengin ülkelerdeki mali açıklarla ilişkili olduğuna işaret ediyor. Daha yoksul olanlarda, yüksek enflasyon benzer şekilde büyük cari açıklarla ilişkili – değer kaybeden para birimleri ithalat maliyetlerini yükseltir.

Gelişmekte olan piyasalarda ve daha zengin ülkelerdeki ekonomik toparlanmaların daha da farklılaşma olasılığının bir nedeni, mali ve parasal teşvik yoluyla ekonomileri desteklemek için daha az alan. Bunun nedeni sadece koronavirüs aşılarının düzensiz bir şekilde piyasaya sürülmesi değil.  Aynı zamanda yavaşlayan Çin ekonomisinin emtialara daha az talep yaratmasının yanı sıra milyonları yoksulluktan ayağa kaldıran küreselleşmenin geri çekilmesidir. IMF, Dünya Bankası ve diğer ülkelerden yetkililer gelecek hafta Washington’da bir araya geldiklerinde, gerçek anlamda küresel bir toparlanmanın nasıl gerçekleşebileceği üzerinde durulmalıdır.

FT