Arda Tunca Yazdı…’Yuan’ın Dolar ile İmtihanı’

Doların Zayıflığı

ABD doları, 2025’in başından bu yana ticaret ağırlıklı bazda kabaca %7 değer kaybetti. 1973’ten bu yana, ilgili dönemde en kötü performansını ortaya koyuyor.

Dolar’daki düşüşün Çin için anlamı ne? Çin, borsalarını ve ulusal para birimini güçlendirmek ve Dolar bağımlılığını azaltmak için bu fırsatı kullanmaya çalışıyor.

Yabancı Yatırımcılar Çin Borsalarına Geri Dönüyor

Çin, üç yıl önce “yatırım yapılamaz” statüsündeydi. Şimdi, küresel fonlar Çin’e geri dönüyor.

Çin, yapay zekâ, yarı iletkenler ve yenilikçi ilaçlar gibi alanlarda önemli ilerlemeler kaydediyor. Çin, artık bir mühendislik ülkesi.

Washington’un teknoloji ihracatı yasakları ve Çin ile ticaret savaşı Çin’in inovasyon gücünü sekteye uğratmıyor.

Şanghay Bileşik Endeksi geçen hafta on yılın en yüksek seviyesine, Hong Kong Hang Seng Endeksi ise dört yılın zirvesine ulaştı.

Morgan Stanley’ye göre, Ağustos 2025’te küresel hedge fonları Çin hisselerinde altı ayın en büyük aylık alımını gerçekleştirdi.

Morningstar verileri, 2025’te Çin hariç gelişen piyasa fonu lansmanlarının 8’e düştüğünü gösteriyor. Sayı, 2024’te 21 ve 2023’te 16 olarak gerçekleşmiş. Veriler, Çin’in dahil olmadığı yatırım stratejilerine talebin zayıfladığı görülüyor.

Hong Kong dâhil, $19 trilyonluk Çin borsası bugüne kadar büyük ölçüde yerli yatırımcılar tarafından yönlendirildi.

Sermaye piyasalarındaki gelişmelerin yanında, 2025’in ilk beş ayında Çin’e yönelik doğrudan yabancı yatırım %13,2 oranında geriledi. Çin, bu düşüşü tersine çevirmek için Temmuz ayında yeni önlemler açıkladı.

Yuan’ın Küresel Rolü Genişliyor

Çin, küresel gayri safi yurtiçi hasılanın yaklaşık beşte birini üretmesine rağmen Yuan (¥) hâlen sınırlı etki alanına sahip. Uluslararası ödemelerin yalnızca %4’ünde kullanılıyor. Küresel merkez bankası rezervlerinin de yalnızca %2’sini oluşturuyor. Doların payı ise, ödemelerde %50, rezervlerde %58 seviyesinde.

Çin’in mal ve hizmet ticaretinin %30’undan fazlası artık Yuan ile gerçekleşiyor. Oran, 2019’da %14 idi. Finansal akışlar dâhil olmak üzere, Çin’in toplam sınır ötesi tahsilatlarının %50’sinden fazlası yine Yuan cinsinden. Oran, 2010’daki %1’in altında idi.

Mayıs 2025’te, devreye giren bir düzenleme gereği, ticareti kolaylaştırıcı nitelikteki kredilerin en az %40’ının Yuan cinsinden olması gerekiyor.

Fed’in Mayıs 2025’te yayımladığı bir araştırma, Rusya’ya 2022’de yaptırım uygulanmaya başlanmasının ardından, Çin bankalarının yeni yurtdışı kredilerinin neredeyse tamamının Dolar’dan Yuan’a kaydığını ortaya koydu. Oran, yaptırımlar öncesinde yalnızca %15 idi. Gelişme, yurtdışındaki Yuan borcu stoğunu üçe katladı.

Çin ve ABD Hazine Tahvilleri

Çin’in Yuan’ı destekleme ve Dolar’ın hakimiyetini zayıflatma çabalarının ABD’nin kamu borçlanması boyutu da var.

Yabancı yatırımcıların ABD tahvillerine ilgisi Temmuz’da zirveye çıktı. Yabancı yatırımcıların elinde $9.16 trilyon değerinde Amerikan tahvili var. Japonya, $1.15 trilyon ile listenin başında. İngiltere de $900 milyara yaklaşarak rekor kırdı.

Çin’in stratejisi ise bambaşka. Çin, in yılı aşkın süredir istikrarlı biçimde ABD tahvil stoğunu azaltıyor. Çin’in potföyündeki ABD tahvilleri $730.7 milyara gerileyerek 2008’den bu yana en düşük seviyesine indi.

Temmuz’da, ABD tahvillerine $58.2 milyarlık yabancı girişi gerçekleşti. Hisse senetlerinde ise, $16.3 milyarlık satış yaşandı. Toplam sermaye girişi ise $2.1 milyara kadar düştü. Oysa, Haziran’da $92 milyarlık giriş söz konusu olmuştu.

Dolar Dışı Ödeme Altyapısı

Pekin, parasal hakimiyet ile ilgili politikalarını yeni altyapılarla destekliyor.

32 merkez bankasıyla ¥4,5 trilyon (yaklaşık $630 milyar) tutarında para takası hattı kuruldu. Bu, IMF ölçeğine rakip bir küresel finansal güvenlik ağı anlamına geliyor.

Çin’in SWIFT’e yanıtı olan Çapraz Sınır Bankalar Arası Ödeme Sistemi (CIPS) dünyada 1.700’den fazla bankayı kapsıyor. Rakam, Ukrayna savaşı öncesine göre üçte birlik bir artış anlamına geliyor.
CIPS işlem hacimleri 2024’te %43 artarak ¥175 trilyona (yaklaşık $24 trilyon) ulaştı.

Çin, dijital Yuan pilotları ve Asya’da yaygın QR kodlu ödeme uygulamaları aracılığıyla Dolar sistemine hiç dokunmadan işlem yapabiliyor.

Yuan’ın artan yaygınlığı, bazı ekonomik verilerden de destek alıyor. Faiz indirimleri ve deflasyon, offshore Yuan borçlanma maliyetlerini %2’nin altına düşürdü. Bu faiz oranı, 2013’ten bu yana görülen en düşük seviye.

Pekin’in Hedefi

Dolar, derin ve açık sermaye piyasaları ve hasarlı da olsa, öngörülebilir hukuk altyapısı sayesinde küresel finansta hâlâ baskın konumda. Bu baskınlığın kısa vadede ortadan kalkması mümkün değil. Ancak, Yuan cephesinde önemli kıpırdanmalar mevcut.

Yuan’ın küresel ödemelerde %4’lük, rezervlerde %2’lik payı, Dolar’ı yakalamak için daha çok uzun bir yolu olduğunu ortaya koyuyor.

Çin’in stratejisi net. $19 trilyonluk borsası yeniden yabancı portföy sermayesini çekiyor. Yuan’ın ticaret, kredi ve ödemelerdeki payı istikrarlı olarak artıyor.

Pekin, yabancı yatırımı teşvik ederken Dolar dışı finansal bir mimari inşa ederek, kendisini dış şoklara karşı koruyacak bir yapıyı da oluşturuyor. ABD’nin mali etkisini zayıflatmak, uluslararası ilişkilerin ekonomik boyutu.

Çin, piyasaları ve para birimi ile küresel finansın haritasına yeniden şekil verme çabasıyla ilerliyor. Her alanda olduğu gibi.

Kaynakça

1. Financial Times. (2025, June 30). US Dollar Suffers Worst Start to Year Since 1973.

2. Reuters. (2025, July 31). Dollar’s Surprise Rebound Stymies Anti-Trump Trades.

3. Reuters. (2025, September 6). China Stocks Hit 10-Year High as Stimulus Bets Grow; Property Drags Persist.

4. Morgan Stanley. (2025, September 4). Hedge Funds Step Up China Bets, Orders Double.

5. Morningstar. (2025, September 16). Emerging-Markets ex-China Fund Launches Fall to Eight in 2025.

6. Ministry of Commerce of the People’s Republic of China (MOFCOM). (2025, July 18). FDI in China Down 13.2% in First Five Months.

7. SWIFT. (2025, May). RMB Tracker – April 2025.

8. Federal Reserve Board. (2025, May 23). Sanctions and the Currency Composition of Chinese Banks’ Overseas Lending.

9. U.S. Department of the Treasury. (2025, August). Major Foreign Holders of Treasury Securities.

10. Cross-Border Interbank Payment System (CIPS). (2025). Annual Report 2024–2025.

11. People’s Bank of China. (2025). Bilateral Currency Swap Agreements – Global Update.

12. Bloomberg. (2025, August 6). Offshore Yuan Funding Costs Fall to Lowest Since 2013.

13. Hong Kong Monetary Authority (HKMA). (2025, June 20). Payment Connect with CIPS.

14. European Central Bank. (2025, September 8). ECB and PBoC Extend Euro–Renminbi Currency Swap.