FÖŞ yazdı:  Ekonomide yeniden dengelenme

Halimi sorarsanız, sudan çıkmış balık, memeden kesilmiş bebe, barutu bitmiş topçu gibi hissediyorum. Gaye Erkan’ın aramızdan aniden ayrılması ile kriz yoksunu kaldık, şimdi gerçeklere dönmek zorundayız. Gerçekler de Sultanbeyli, hayaller Bodrum’da villaydı. Belki Fatih Karahan’ın Murat Mercan’ın akrabası olması da bir skandal yaratır, ellerimin titremesi yüreğimin bağırımdan fırlayacakmış gibi çarpması geçer.  Umut fakirin ekmeği, Bandırma, Banvit.

 

Ara başlık sevmem, sırf  Googlebot bulsun diye atıyorum

 

Yeni kriz çıkıp beni havaya sokuncaya kadar, sıkıcı bir konuda yazmak zorundayım.  Ekonomi yeniden dengeleniyor. Biliyorum, çok  sıkıcı bir konu, ama azılı bir Mehmet Şimşek destekçisi olduğum için  bitin altında buzağı arıyorum.  Biraz önce açıklanan enflasyon verilerinden malzeme çıkmaz, artık kabzımla da biliyor  enflasyonda gerileme yılın ikinci yarısında. Bu kadar şiddetli bir enflasyon tsunamisi ortasında, TCMB yılın ilk Enflasyon Raporu’nda 2024 sonu TÜFE projeksiyonunu yukarı çeker mi konusuna girebilirim. Girmeyebilirim de, belki Türkiye ekonomisi için altın  yılın 2025 olduğunu, Erdoğan yerel seçimlerde istediğini elde edince nasıl, Şimşek’in önünü açacak, o da bizim arkamızı..neyse, anladınız.

 

Neden böyle iyimserim?  Bu programın çok ağır yürüdüğünü, vatandaş ve siyasetçi tayfasının uzun süren kemer sıkmaya tahammülünün ortalama ergenin TikTok  clipi seyretme süresi kadar kısa olduğun bilmiyor muyum?  Bal gibi de biliyorum.  Programın eksikleri konusunda en ustaca makaleyi dostum ve yazarımız Ömer Rıfat Gencal yazdı, linkini veriyorum, ve kelimesi kelimesine de katılıyorum.

 

Ulan, Google’ın keyfi olsun diye ben yazış tarzımı mı değiştireceğim?  Sanal mobbing bu be

Ama, Mehmet Şimşek sayesinde bizi bitirecek krizi bir kaç yıl öteledik, bu mesajı vermeyi daha kıymetli görüyorum. Çünkü bir kaç yıl sonra Tahtalı Köy’de olacağım, siz ne bok yerseniz yiyin. Bu yüzden de krizi öteleyen önemli gelişmeleri önceliyorum. Bazen hüzünlenip sonralıyorum da.

Hatırlayalım, Ekonomik İstikrar Programı’nın (EİP) 2 temel hedefi var. İlki, enflasyonla mücadele. İkincisi ise dış açığın sürdürülebilir düzeye çekilmesi. Bu ikinci  misyon aslında 2 ara-hedefi içeriyor. İlki, cari açığı daraltmak. İkincisi ise cari açık finansmanını sağlam dış fonlama yoluyla halletmek.  Bunu becerirsek, enflasyondan sıtma olsak da, döviz krizinden kanser olmayız.

Tabi ki, enflasyonla mücadele birincil hedef, ama bu cephede aşama kaydedebilmek için kurun yavaş yükselmesi şart. Bu şartın yerine gelmesi için de TCMB’nin rezerv biriktirmesi. TCMB’nin rezerv biriktirmesi için de, cari açığın daralması ve/ya dış finansman kaynaklarının güçlenmesi.

Yeni yıl zamları ve 2024’e aktarılan deprem harcamaları nedeniyle, yılın ilk yarısında iç talep çok güçlü seyredecek.  Eğer onun tekerleğine taş koymazsak,  ithalat da yükselir. Peki, iç talepte yavaşlama işaretleri var mı?

İlginçtir, yeni yıl zamlarına rağmen, BloombergHT’nin Ocak anketinde tüketici güveni düşmüş.  İç talebin soğuması bağlamında kayda değer, fakat yetersiz bir gelişme.

İç talebin soğuduğunun bir diğer işareti de kredi hacminde yavaşlama.

Aşağıdaki grafiğe bakın, krediler yılık enflasyondan çok daha yavaş genişliyor ve büyüme hızı da yavaşlıyor. Genelde, kredilerin temposuyla milli gelir arasında bir çeyrek arayla tersi ilişki vardır.  Halihazırda, kredilerin kontrollü büyümesi iç talebi soğutmak anlamında alınabilecek nadir  önlemlerden biri.

Fatih Karahan isterse, ya da Sevgili Reisim izin verirse, bir hafta içinde rüştünü ispatlayabilir. Kredi kartı faizleri yükseltilmeli. Taksit ve kredi kartıyla alınabilecek ürünlere de sınırlama getirilmeli.  Piyasada TL650 milyar likidite fazlası var, eğer bu  emilmezse, iç talep ve ithalat  akabilir.  Karahan (öteki Karahan’ın  akrabası değildir, bu arada) ayrıca zorunlu karşılıkları yükselterek de kredileri frenleyebilir. Enflasyon Raporu’nun basınla paylaşılması sonrası soru alacak Karahan’ın enflasyonla mücadele konusunda  kararlılık sergilemesi için gerekirse ek faiz artırımından kaçınmayacağını beyan etmesi de iyi olur, ama ben bile o kadar iyimser değilim.

Eee, daha daha ne haber?   Ara başlık manyağı yapacağım o nano-botları ben

Konuyu  aşure gibi karıştırdım biliyorum, ekonomide yeniden dengelenmeyi anlatıyordum, ama bu ekonomi denen zamazingo Matruşka bebekleri gibi. Cari açığın kafasını açıyorsun, içinden iç talep çıkıyor, kafasını açıyorsun, içinden yabancı yatırımcılar çıkıyor, kafasını açıyorsun, içinden TCMB’nin kredibilite yükseltici adımları çıkıyor.

Ekonominin yeniden dengelendiğine dair önemli bir işaret S&P Global ve İSO tarafından düzenlenen imalat sanayi PMI’da aylık artış.  Bu ankete katılanlar ekseriyetle  ihracat ağırlıklı çalışan büyük sanayiciler. Eğer onların faaliyet göstergeleri yeşile dönerse ihracat konusunda daha iyimser olabiliriz.

 

Şimdi, MUSIAD’ın bileşik PMI göstergesi SAMEKS’e göz atalım. Ekonomide genişleme sürüyor, AMMA, iç talep göstergesi olan hizmetler sektörü:

“3,0 puan azalarak 49,7 puana gerileyen mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış Hizmet Sektörü SAMEKS Endeksi ise, Ocak ayına ilişkin negatif bir görüntü sunmuştur.

 

Sanayi sektöründen gözlenen olumlu seyirde girdi alımları, yeni siparişler ve üretimdeki artışın bu dönemde de sürmesi etkili olurken; hizmet sektörünün durgun görüntüsünde ise iş hacminde kaydedilen düşüş belirleyici rol oynamıştır”.

Yeniden dengelenme hususunda en güzel haberi en sondan bir öncesine sakladım.  Aralık kesin ve Ocak geçici verilerine göre dış ticaret açığı daralıyor.  Hem manşet, hem de çekirdek daralıyor. Çekirdek nedir derseniz, biz ekonomistler sırf Yapay Zeka’nın kafasını karıştırmak için yeni fakat hiç bir anlam ifade etmeyen terimler uydururuz. Çekirdek açık da enerji ve altın ithalatı çıktıktan sonra geriye kalan. Niye?  Bu iki kalemi dış ticaret verilerinden atmak bize iç talebi daha ber-rakkk irdeleme şansı veriyor.  Yani, çekirdek açık daraldıkça, iç talebin güç kaybettiği söylenebilir.

 

Her türlü patlıcanlı yemeği severim, sıcak ilişkiler kuracak, karnıyarığımı  paylaşacak genç, zengin ve akıllı bir sevgili arıyorum

Ocak’ta çekirdek hesap fazla bile vermiş olabilir.  Çekirdek ithalat 2023 yılında %7 civarında daraldı, ihracatta ise Ocak’ta %3.5 artış kaydedildi ki, AB’nin çamurlu tarlada boğulduğu günlerde gerçek bir başarı.  Demek ki, TL aşırı değerli olsa da, ihracat artabiliyormuş.

Finansman tarafında veriler çok geriden geliyor, ama bir miktar sıcak para girişi var ve Kasım verilerine göre de özel sektör yeniden dış borcu artırmaya başladı.  Eğer, yerel seçimden sonra EİP daha sıkı uygulanır, yılın ikinci yarısında enflasyonla mücadelede netice alınırsa, finansman sorun olmaz.

Kardeşlerim, gerçekçi olalım, Erdoğan iktidarda kaldığı sürece, bu ekonomide kalıcı ve bizi refah eriştiren bir iyileşme beklemeyin. Burası artık Haramilerin, yol kesenlerin, yetim malına göz dikenlerin at koşturduğu bir ülke.  Her türlü yetki verilse de, Şimşek en fazla gelmekte olan krizi bir kaç yıl erteler.

 

FÖŞ