Çetin Ünsalan Yazdı: ‘Fiyatlama davranışı…’
19 Aralık 2025Fiyatlama davranışları iyileşme gösterse de risk unsuru olmaya devam ediyor. Bu ifade Merkez Bankası’nın 150 baz puan faiz indirimi yaptığı Para Politikası Toplantısı’nın notlarından çıkma.
Öncelikle meseleyi bir cümle ile geçiştirmek yerine, ortaya çıkan aksamaları analiz etseler, bunu da masa başı teorilerden çok, vatandaşın arasına girerek yapsalar, zaten sorunun büyük bir bölümünü çözme aşamasına geleceğiz.
Rakamları okuyup, rakamların gerçekliğini sorgulamadan, teoriler üzerinden ekonomi yönetmeye kalkarsanız, büyük sapmaları ve ülkeye de olası faturaları önünüzde bulursunuz. Fiyatlama davranışları deyip işin içinden çıkamazsınız.
Fiyatlama davranışları niye iyileşme gösteriyor? Çünkü ülkede iç piyasada bitme noktasında. Bir tarafta satın alma gücünün tamamen ortadan kalkmış olması, öbür tarafta artan maliyetlerin fiyatlara yansıtılamaması nedeniyle oluşan sermaye erimesi, inandırıcılığı kalmamış rakamlardan çok daha fazla şey anlatıyor.
Fakat hedef rakama ulaşmak olunca, ekonominin saha gerçeğini gözden kaçırarak sonuç beklemenin mümkün olmadığı bir türlü anlaşılamıyor. Peki fiyatlama davranışı neden risk unsuru olmaya devam ediyor.
Çünkü fiyatları oluşturan maliyetler, özellikle TL bazında artmaya devam ediyor. Ama iş burada da bitmiyor. Rakamlardaki şaşkınlık, aynı zamanda gerçekçi maliyet yapmayı da engellediği için, yani öngörülebilirlik ortadan kalktığı için, olası fiyat artışları üzerinden ve piyasadaki hacmin elverdiği ölçüde maksimize edilen fiyatlama davranışı var.
Yani enflasyon konusunda kimsenin inancının olmaması, bir tarafta geliri çökertiyor, tüketicinin satın alma gücünü kısıyor; öbür tarafta da reel sektörün maliyette netleşmesini engellediğinden muhtemel artışları beraberinde getiriyor.
Öncelikle enflasyonun iddia edildiği gibi artış hızının yüzde 31 seviyesine kadar düşmediğini kabul ederek ve TÜİK’in yöntemlerini sorgulayarak işe başlamanız gerekir. İnsanlara daha az gelir artışı yapma üzerine kurgulanmış ve algıyla enflasyonun düşmesinin, piyasadaki maliyet problemini hallederek düşmesinden farklı olduğunu algılamanız gerekiyor.
Kopyala yapıştır gibi her karar sonrasında yansıtılan ve toplantılarda konuşulduğunu anladığımız bu direnç meselesi ile artık yüzleşin. Rasyonelleşme diye ortaya çıkıldığında ilk söylediğimiz neydi?
Rasyonelleşmek istiyorsak, önce verilerimizin sağlıklı olmasından işe başlamamız gerekiyor. Aksi takdirde büyük sapmalara ve ciddi faturalara neden olursunuz. Şu anda PPK’nın kendi arasındaki tartışmadan anlıyoruz ki, akılları karışmış ama gerçek nedeni görmekten halen uzaklar.
Bu şartlar altında 2026 yılını da kaybederiz ve daha büyük faturalarla muhatap oluruz. Zira veriniz kadar analiz yeteneğinizin olduğu bir çağda, o verilerin de okumasını yapıp bilgiye döndürmüyorsanız, sadece zannedersiniz. Ve zannetmek ekonomide çok pahalı bir yöntem.
