Arda Tunca Yazdı…Yapay Zeka Yatırımlarının Teknoloji Ötesi Anlamı

2025’in ilk yarısında, ABD hisse senedi piyasasındaki kazanımların yaklaşık yüzde 80’i yapay zeka (YZ) ve YZ bağlantılı şirketlerden geldi.

YZ alanında ardı arkası kesilmeyen yatırımlar küresel sermaye akışlarını teknoloji hisseleri özelinde ABD’ye yönlendiriyor. Servet dağılımı, borç ve jeopolitik dengesizlikler karmaşık riskleri beraberinde getiriyor.

YZ’nin Finansal Dönüşüm Gücü

2025’te hisse senedi piyasasında öne çıkan şirketler büyük ölçüde “YZ oyuncuları” oldu. YZ yatırımlarının bu yıl ABD GSYH büyümesine yaptığı katkı yaklaşık %40 düzeyinde. Diğer bir ifadeyle, teknoloji yatırımları ABD’de büyümenin ana ekseni haline gelmiş durumda.

Teknoloji yatırımları gerçekten “yeni üretim ve verimlilik” yaratıyor mu? Bu büyüme modeli sürdürülebilir mi? Özellikle servet ve gelir eşitsizlikleri göz önünde bulundurulduğunda.

Servet, Tüketim ve Eşitsizlik

ABD’de, teknoloji hisselerinin nasıl bir noktaya ulaştığını belirttikten sonra, servet dağılımı konusuna odaklanalım.

ABD’de servetin en tepesinde yer alan %10’luk grup, toplam hisse senedi mülkiyetinin yaklaşık %85’ine sahip. Bu kesim, tüketimin de ana kaynağı. Tüketim harcamalarının hemen hemen yarısı bu üst gelir grupları tarafından gerçekleştiriliyor. Oran, ölçülebilir veriler tutulmaya başlandığından bu yana en yüksek seviyede.

ABD’de tüketim ve ekonomik canlılığın temeli, geniş toplum kesimlerine yayılmayan “varlık servetleri” üzerinde kuruluyor. Diğer bir ifadeyle, bu model zayıf bir tabana sahip. Tarihsel veriler gösteriyor ki, servet dengesizlikleri ekonomileri kırılganlaştırıyor.

Kamu Borcu, Mali Risk ve Teknoloji

ABD’nin kamu borcu GSYH’nin yaklaşık %100’ü seviyesine yaklaştı. Bu, II. Dünya Savaşı sonrası en yüksek noktalardan biri. Normal şartlarda, yüksek borç seviyesi, faiz baskısı, kredi maliyetleri artışı ve finansal kırılganlık getirir. Ancak, piyasada görülen bazı anomaliler söz konusu.

2025 başından bu yana, ABD’nin 10 yıllık devlet tahvili faizi düşerken (tahvil fiyatları yükselirken), Japonya, İngiltere, Fransa gibi ülkelerde yüksek borç/vergi endişeleri tahvil satışları ve getiri artışlarıyla cezalandırılıyor. Yatırımcıların “YZ hikâyesine” inanması bu cephede önemli bir rol oynuyor gibi gözüküyor. Piyasa, gelir getirici teknoloji devrimleri beklentisini, mali disiplinden daha güçlü bir sigorta olarak görüyor. Başka bir deyişle, teknolojiye dair umut, devletin mali zayıflığını maskeliyor.

Sermaye Akımları

2025’in ikinci çeyreğinde yabancı yatırımcılar $290 milyar değerinde hisse senedi alımıyla ABD’ye yöneldi. Savaş sonrası döneme ait bir rekor söz konusu oldu. Bu sermaye akışında baş rol YZ yatırımlarında.

Avrupa ülkeleri ve Kanada Trump’ın tarifelerine tepki olarak Amerikan mallarını boykot ederken finansal araçlar üzerinden ABD’nin teknoloji şirketlerine yöneliyor. ABD, adeta “teknoloji merkezli bir sermaye deposuna” dönüşmüş halde. Küresel sermaye, YZ’ye dayalı gelişmeleri finanse ediyor.

YZ odaklı büyümeye rağmen dikkat çekici bir durum var. 2025’te, ABD dışındaki gelişmiş pazarlarda elektrik, sanayi, sağlık ve bankacılık gibi sektörler ABD’deki benzerlerinden daha iyi performans göstermiş durumda.

Soru: YZ yatırımları çılgınlığı ABD’yi dünya genelinde “finansal balon” riskine sürükleyebilir mi? Üstelik, Fed’in gerçekleştirdiği ve gerçekleştirmesi beklenen faiz indirimlerinin gerekliliği bazı çevrelerde sorgulanırken.

Riskler ve Senaryolar

Yukarıdaki tespitlerden yola çıkarak bazı senaryolar üretecek olursak, akla şunlar gelebilir:

Senaryo 1: YZ yatırımları, verimlilik sıçramaları yaratır, gelirler yayılır, devlet borcu sürdürülebilir olur, hisse fiyatları dönüşüme uygun temele dayanır. Bu senaryoda ABD, teknolojik liderliğini sağlamlaştırarak küresel kapitalin merkezi olarak sağlam bir temelle kalmaya devam eder.

Senaryo 2: YZ beklentileri karşılanamazsa veya kâr realizasyonu başlayacak olursa, sermaye çıkışı, hisse düşüşleri, mali baskılar ve tüketim daralması ardı ardına gelebilir. Borç-servet sarmalı ve gelir uçurumu bu çöküşün tetikleyicileri olur.

Senaryo 3: Büyüme, beklenenden yavaş gelir. Ancak, finansal kriz yaşanmaz. Hisse piyasaları durgunlaşır, borç maliyetleri artar, teknoloji yatırımları yeniden sorgulanır. Ancak, sistemik bir çöküş yaşanmaz.

Bu üç senaryo arasında hangisinin olasılığı daha yüksek? Yeni bir denge, üretim ekonomisinden çok, finans piyasalarındaki algı, psikoloji ve sermaye akımları üzerine mi kurulur?

Sonuç

2025 itibarıyla ABD, giderek artan oranda bir “YZ ekonomisi” olarak şekilleniyor.

Sermaye akımları, hisse piyasası, tüketim dengeleri ve ABD’nin küresel finansal merkez olma durumu YZ ile ilgili gelişmelere önemli ölçüde bağlı.

Servet eşitsizlikleri, borç baskısı, sektörel kırılmalar ve olası beklenti bozulmaları da bir kenarda senaryo olarak duruyor. Çarpıcı bir örnek: Walmart, son beş yılda cirosunu $150 milyar artırırken işgücünde herhangi bir artış yaşamadı. Nedeni, teknoloji yatırımları.

YZ, sadece bir teknoloji meselesi değil. Amerikan büyümesinin ideolojik altyapısı haline dönüşüyor.

Kaynakça

Bloomberg Economics, “AI Investment Share in US GDP Growth Hits 40%”, August 2025.

Federal Reserve Board (FRED), Distribution of Household Wealth in the United States, 1989–2025.

Financial Times, “AI Companies Account for 80% of US Stock Market Gains in 2025”, September 2025.

Financial Times, “Walmart Steps Up Automation with Labour-Saving Sensors”, October 2025.

Goldman Sachs Global Investment Research, “AI and the Wealth Effect: How Equity Gains Drive U.S. Consumption”, September 2025.

International Monetary Fund (IMF), Fiscal Monitor: Public Debt Outlook for Advanced Economies, April 2025.

Morgan Stanley Global Strategy, “The AI Boom and the Bond Market Anomaly”, September 2025.

Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD), Foreign Portfolio Investment Flows 2025Q2.

OECD Sectoral Performance Dataset, Industrial, Utility, and Financial Sector Returns 2025.

U.S. Bureau of Economic Analysis (BEA), National Income and Product Accounts (NIPA), 2025Q2.

U.S. Department of the Treasury, Monthly Statement of the Public Debt, July 2025.