İklim Krizi Konutları Vuruyor: Ev Sigortası Yeni Finansal Kriz Alanı

ABD genelinde milyonlarca ev sahibi, iklim değişikliği kaynaklı doğal afet riskleri nedeniyle sigorta şirketleriyle büyük bir mücadele içinde.

Bloomberg’te yer alan habere göre, Tahmini 2,9 trilyon dolarlık bir ekonomik riskin söz konusu olduğu bu süreçte, sigortacılar yüksek riskli bölgelerde ya poliçeleri iptal ediyor ya da astronomik oranlarda prim artışına gidiyor. Peki, Türkiye’de durum ne?

Sigorta Şirketleri Geri Adım Atıyor

Yangın, sel, fırtına gibi doğal afetlerin giderek artması, özellikle Kaliforniya, Florida ve Louisiana gibi eyaletlerdeki ev sahiplerini zora soktu. Federal Sigorta Ofisi verilerine göre, en yüksek risk grubundaki posta kodlarında poliçe yenilememe oranları %80’e kadar çıktı. Bu durum, birçok kişiyi devlet destekli “son çare” sigorta planlarına yöneltti. Ancak bu planlar hem pahalı hem de sınırlı kapsama sahip.

Ev Sahipleri Yalnız Bırakılıyor

Birçok ev sahibi, poliçeleri olmasına rağmen afet sonrası tazminatların yeniden inşa için yetersiz kaldığını belirtiyor. Özellikle Los Angeles yangınlarından sonra, yüzlerce kişi evlerini yeniden inşa edemedi. Bu durum, “eksik sigortalılık” krizini gözler önüne seriyor.

Konut Piyasasında Sigorta Krizi

Sigortalanabilirlik sorunu, konut fiyatlarını da etkiliyor. Florida’daki bazı bölgelerde konut fiyatlarında düşüş gözlenirken, sigorta primleri 2020-2024 yılları arasında ortalama %50 arttı. Uzmanlara göre, önümüzdeki 30 yılda ABD genelinde ev sigortası maliyetleri ortalama %29 daha artacak. Miami gibi yüksek riskli bölgelerde bu oran %200’ün üzerine çıkabilir.

Peki, Türkiye’de durum ne?

Benzer bir tablo Türkiye’de de giderek belirginleşiyor: İklim değişikliği kaynaklı doğal afetler artarken, sigortalanabilirlik sorunu büyüyor. Hem ABD’de hem Türkiye’de ev sahipleri prim artışları, kapsam daralmaları ve poliçe iptalleriyle mücadele ediyor.

Türkiye’de Artan Afetler ve Sigorta Açığı

Türkiye Sigorta Birliği (TSB) verilerine göre:

• 2023’te ülke genelinde 1.300’den fazla sel ve su baskını yaşandı.

• 2022–2024 arası yılda ortalama 300 orman yangını meydana geldi.

• Deprem, sel ve fırtına kaynaklı zararlar 2023 yılında 150 milyar TL’yi aştı.

• Ancak konut sigortalılık oranı hâlâ %30’un altında.

Özellikle Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde ani sel felaketleri sonrası evlerini kaybeden birçok vatandaş, konut sigortası olmadığı için ciddi maddi kayıplarla karşılaştı. 2021’deki Batı Karadeniz selinde sigortasız ev sahiplerinin büyük kısmı yardım beklemek zorunda kaldı.

Sigorta Fiyatları Yükseliyor, Kapsam Daralıyor

Tıpkı ABD’de olduğu gibi Türkiye’de de yüksek riskli bölgelerde sigorta şirketleri:

• Poliçeleri yenilemiyor,

• Sigorta kapsamlarını daraltıyor,  ciddi oranlarda prim artışına gidiyor.

Örneğin, İzmir’de deprem sonrası konut sigorta primleri %70’e varan oranlarda artarken, Antalya’daki bazı bölgelerde “taşkın riski yüksek” gerekçesiyle bazı sigorta şirketleri konut sigortası teklif etmiyor.

Zorunlu DASK Yetersiz Kaldı

Türkiye’de yalnızca DASK (Zorunlu Deprem Sigortası) yaygın olsa da bu sigorta yalnızca bina teminatı sağlıyor. İçerik, eşya, yangın, sel ve benzeri riskler için ek konut sigortası yaptırmak gerekiyor. Ancak ek sigorta oranı çok düşük. Özellikle düşük gelirli haneler bu konuda savunmasız.

Kahramanmaraş depremlerinden sonra çok sayıda vatandaş, DASK ödemelerinin evlerini yeniden inşa etmeye yetmediğini ifade etti.

ABD’de olduğu gibi Türkiye’de de iklim değişikliği, yalnızca çevresel değil, aynı zamanda ekonomik ve sosyal bir kriz yaratıyor. Sigortacılık sistemi bu riske ayak uydurmakta zorlanırken, milyonlarca ev sahibi doğal afetlere karşı savunmasız kalıyor.

Geleceğin konut güvenliği, yalnızca bina sağlamlığıyla değil, aynı zamanda akıllı, erişilebilir ve iklim uyumlu sigorta sistemleriyle mümkün olacak.(Haber Merkezi)