Ekonomide İkinci Çeyrek Alarmı: Yavaşlama Sinyalleri Tüm Sektörlere Yayılıyor

Mayıs ayına ilişkin açıklanan İktisadi Yönelim Anketi, Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) ve Kapasite Kullanım Oranı (KKO) verileri, imalat sanayi başta olmak üzere tüm sektörlerde zayıflayan bir ekonomik faaliyete işaret ediyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) yayımladığı çıktı açığı tahminleri de bu görünümü destekleyerek potansiyel-altı bir büyüme süreci yaşandığına dikkat çekiyor.

Reel Kesim Güveni ve Sektörel Endekslerde Zayıflama Derinleşiyor

Reel Kesim Güven Endeksi, mayıs ayında 2,2 puan daha gerileyerek 98,6 seviyesine düştü ve tarihsel ortalamanın altında kalmaya devam etti. Özellikle toplam ve ihracat siparişlerindeki düşüş, mamul mal stoklarının artışı ve gelecek döneme dair beklentilerdeki bozulma bu zayıf tabloyu ortaya koyuyor.

Sektörel güven endekslerinde ise ilk çeyrekteki iyileşmenin ardından nisan ayında yaşanan sert düşüşler, mayısta yalnızca sınırlı toparlanabildi. Hizmet sektörü endeksi 1 puan artışla 110,5’e çıksa da çeyrek ortalamasının altında kaldı. Perakende sektörü ise mart ve nisandaki kayıpların ardından mayısta yalnızca 0,6 puan toparlandı. İnşaat sektörü tarafında ise sınırlı bir toparlanma gözlense de tarihsel ortalamanın altında kalındı.

Bu veriler, hizmet, perakende ve inşaat sektörlerinde de geniş tabanlı bir yavaşlama eğilimine işaret ediyor.

Kapasite Kullanımı Zayıf Seyrini Sürdürüyor

Mayıs ayında mevsim etkilerinden arındırılmış KKO, %75,1 seviyesine yükselse de, tarihsel ortalamanın 1,2 puan altında kaldı. Bu durum, imalat sanayiindeki genel zayıflığın devam ettiğini gösteriyor.

Ölçek bazında bakıldığında, küçük ölçekli firmalarda KKO Aralık 2020’den bu yana en düşük seviyeye geriledi. Orta ölçekli firmalar ortalamanın belirgin altında, büyük firmalar ise sınırlı farkla altında seyrediyor.

Sektörel olarak ana metal, taşıt ve giyim sektörlerinde kapasite kullanımı artarken; tekstil ve makine sektörlerinde sert düşüşler yaşandı. Özellikle tekstil sektörü ilk kez %70’in altına indi. Makine sektöründe ise %70 ile Eylül 2020’den bu yana en düşük seviye görüldü.

Üretim Hacmi ve Siparişler Yatay, Stoklar Artıyor

İktisadi Yönelim Anketi sonuçlarına göre, son 3 ayda üretim hacmi yatay seyrederken, dayanıklı tüketim mallarında belirgin bir düşüş gözlemlendi. Ara ve yatırım mallarında ise nispi bir artış görüldü.

Stoklar ise tüm mal gruplarında artış gösterdi. En belirgin stok artışı yatırım mallarında ve büyük ölçekli firmalarda yaşandı. Ancak, yatırım malları hariç tüm gruplarda stok seviyeleri tarihsel ortalamanın altında kalmaya devam ediyor.

İç Talepte Sınırlı Toparlanma, İhracatta Düşüş

Kayıtlı iç piyasa siparişleri mayısta artarak tarihsel ortalamanın üzerine çıktı. Bu durum, iç talepte sınırlı da olsa bir toparlanmaya işaret ediyor. Ancak ihracat siparişleri üst üste üçüncü ayda da geriledi, zayıf görünümünü koruyor.

Dayanıklı tüketim mallarındaki iç siparişler azalırken, yatırım ve dayanıksız tüketim mallarında artış yaşandı. Dış pazarda ise ara mallarında siparişler artarken, yatırım mallarında düşüş sürdü.

İstihdam ve Yatırım Eğiliminde Karışık Seyir

İstihdam eğilimi mayısta artış gösterse de, uzun vadeli eğilim halen aşağı yönlü. Dayanıklı tüketim mallarında istihdam düşerken, diğer gruplarda toparlanma var. Yatırım eğilimi ise genel olarak düşüş eğiliminde; yalnızca orta ölçekli firmalar bu trendin dışında kalıyor.

Sipariş Beklentileri ve Fiyatlamalarda Gerileme

Hem iç hem dış piyasa sipariş beklentileri uzun dönem ortalamalarının altında seyrediyor. Bu da önümüzdeki dönemde ekonomik aktivitenin daha da yavaşlayabileceği sinyallerini güçlendiriyor.

Fiyatlama tarafında ise, önümüzdeki üç aya dair maliyet ve fiyat beklentilerinde düşüş dikkat çekiyor. ÜFE bazlı yıllık enflasyon beklentisi mayısta %38,4 olarak ölçüldü, bu oran mevcut yıllık ÜFE (%22,5) seviyesinin oldukça üzerinde. Bu fark, beklentilerin halen yüksek seyretmekte olduğunu gösteriyor.

Değerlendirme: Ekonomi 2024 İkinci Çeyrekte Duraksıyor

Açıklanan tüm veriler ışığında, Türkiye ekonomisi 2024’ün ikinci çeyreğinde belirgin bir yavaşlama sürecine girmiş durumda. Özellikle imalat sanayiinde görülen zayıf üretim ve sipariş verileri, diğer sektörlerdeki düşük güven endeksleri ve kapasite kullanımı ile birleşince, genel bir durgunluk eğilimi ortaya çıkıyor.

TCMB’nin yayımladığı çıktı açığı tahminleri, bu tabloyu destekleyerek potansiyel altı büyüme sürecinin devam ettiğini teyit ediyor.

Kaynak:  Akbank Ekonomik Araştırmalar

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Abonelik koşulları için bize e-mail atın: [email protected]