Çetin Ünsalan Yazdı: Zeytin ekmek hayal olmuşken…
24 Haziran 2025Bu toprakların kültüründe kıt kanaat geçinmeyi tarif eden, şükretmeyi de barındıran tanımlamalar vardır. Mesela aşırı fakirlikten söz ediyorsanız, soğan ekmek yemekten bahsedersiniz.
Biraz daha kapıyı kapatıp, durumu idare etmeye çalışan bir durumdaysanız da ‘kapımı kapatır., zeytin ekmek yerim’ dersiniz. Ne acıdır ki, açlık sınırının altında yaşanan ülkede zeytin de, soğan da, ekmek de ulaşılması zor ürünler haline döndü. Oysa bunlar ulaşılabildiği için bu tanımlamalarda rol oynardı.
Zeytin açısından baktığınızda ise daha farklı bir özelliğimiz var. Bu meyvenin anavatanı olmaktan söz ediyoruz. Önce bakımsızlık sorunumuz vardı, sonra da hak ettiği fiyata satamamak.
Ama tüm bunlara rağmen zeytin ve zeytinyağında önemli ülkelerden biri olma özelliğimizi halen koruyoruz. Birkaç yıl önce aniden marka olunabileceğini zannederek, zeytinyağının markasız ve şişesiz satımını engelleyecek vergilendirmelere imza attık.
Bu nedenle bir tarafta çok ciddi anlamda üretim elimizde kaldı, diğer tarafta verilen taahhütleri yerine getiremediğimiz için müşterinin güveninden olduk. Bir süre sonra bundan dönüldü ama olan olmuştu.
Biraz daha geriye gidelim ve söylenenleri hatırlayalım. Dağ taş her yere zeytin ekilmişti ve bu normal değildi. Oysa zeytinin normalde ekim alanlarını oluşturan bu noktaları, böylesine abartarak tanımlayıp, vahşi madenciliğin önünü açmanın mantığı yoktu.
Sonra bir ara bu mesele dinginleşti. Ama şimdi yine yasa tasarısı ile gündemde. Komisyondan geçen tasarı ne öngörüyor?
“…tapuda “zeytinlik” olarak kayıtlı arazilerde; enerji, maden ve sanayi yatırımları için Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) süreci kolaylaştırılacak. Böylece söz konusu alanlarda madencilik veya enerji projelerinin hayata geçirilmesinin önü açılabilecek. Zeytin ağaçlarının taşınması ya da yerine yeni fidan dikilmesi gibi uygulamaların yasal zemini oluşturulacak…”
Tasarı ilgili komisyonda kabul edildi ve şimdi TBMM Genel Kurulu’na getirilmeye hazırlanıyor. Yani son derece kritik ve değerli bir ürünü, anavatanında yerinden söküp, kömür aramaktan söz ediyoruz. Hangi koşullarda: İklim krizinde yenilenebilir enerji olanağı varken, kömür kullanma mantığı içinde.
Bizim katma değerli bir ürün yaratmak için kafa yormak yerine, zeytinlikleri gözden çıkartmamız, aslında ne kadar sığ bir bakış açısına da sahip olduğumuzu net bir biçimde gösteriyor.
Madencilik elbette yapalım. Şüphesiz doğal kaynaklarımızdan yararlanalım. Ama bunu yaparken bile bir projeksiyon içinde, dünyadaki gibi çevreye uygun madencilik kriterleriyle hayata geçirelim. Hatta maden çıkacak sahada bir ürün varsa, kamu adına fayda maliyet dengesini yaparak konuşalım.
Fakat bunun yerine madeni tercih ediyoruz. Madeni ne yapacağız? Muhtemelen onu da birincil türde çıkarıp satacağız. Bakın blok mermer satışına… Zeytin ve zeytinyağı ise sadece gıdada kullanılan bir tür değil.
Tarihte gladyatörlerin tedavisi için kullanılan zeytinyağının, ilaç endüstrisi açısından nasıl geliştirilebileceğini tartışmak, enerji ihtiyacını da yenilenebilir cennetinde nasıl karşılaşacağımızı konuşmak yerine, sök at ve çıkar yaklaşımını sergiliyoruz.
Pardon bunlar sökülmeyecekmiş, taşınacakmış. En son bu mesele İstanbul’da Kuzey Ormanları için gündeme geldiğinde, uzmanları konuk alıp, meseleyi uzun uzun TV programımda işlemiştim.
Bir ağacın bir yerden diğer tarafa taşınması için minimum 1,5 yıllık bir hazırlık gerektiğini, bunda da taşınmasına rağmen yaşam şansının kısıtlı olduğunu bizzat bilim insanları dile getirdi. Yani bu sadece bir göz boyama. Şimdi sıra zeytinlere geldi. Umarım bir an önce aklıselim hakim olur ve bu yasa tasarısı genel kuruldan geri çekilir. Çünkü gerçekten yazık ve ayıp oluyor.
Tüm Yazarlar
