Çetin Ünsalan Yazdı: ‘Riskleri krize döndürmeyin…’
30 Aralık 2025Yılın sonuna doğru gelmişken, 2026 yılına ilişkin herkes çıktılar üzerinden bir öngörüde bulunmaya çalışıyor. Son derece haklı bir kaygı olmakla birlikte, sonucun değişebilmesi için, süreci değiştirmemiz gerektiğini hatırlatmak isterim.
Mesela kurla ilgili riskleri yönetmek istiyorsanız, öncelikle kurun kaç TL olacağını yönetmeniz mümkün değil. Ama işletmenizin maliyetlerini ve kur risklerini yönetebilirsiniz. Sürekli makro gelişmelere bakarak, kendi işletmenizin mikro sorunlarını çözebilmeniz mümkün değil.
Vatandaşı bir kenara koyuyorum. Çünkü onların risk yönetimi, artık kontrolden çıkmış vaziyette. İliklerine kadar krizin içindeler ve bu süreci nasıl atlatabileceklerine ilişkin fikirlerinin kaldığını da düşünmüyorum.
Zira bir ülkede vatandaşın günlük tüketimleri, kredi kartı ile karşılanabilecek noktaya geldiyse ve kredi kartları da limitleri zorlayan, ödeme problemine gebe bir hale dönüştüyse, orada tek çare gelirini arttırmak olabilirdi; onun da şu şartlarda gerçekleşmediğini görüyoruz.
Fakat örneğin işletmeler bu sürecin halen risk tarafında… Önümüzdeki süreci doğru okuyabilirlerse, bunun riskin krize dönüşmemesi için ya da hasarın az olması adına hamleler yapabilirler.
Şimdi bazı soruları sormak gerekiyor. Bir firma sektörünün yerelde ve globalde dönüşümüyle ilgili ne kadar takip içinde. Mesela 1 Ocak 2026 itibariyle bazı sektörlerde Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması yürürlüğe giriyor.
Biliyoruz ki çimento, alüminyum gibi belli başlı sektörlerle başlayacak. Peki siz bunların personel servisini çektiğinizde, bu meselenin bire bir içinde olduğunuzu ve tercih noktasında sorunun kapınıza geleceğini tartışıyor musunuz?
Bireylerin bu çerçevede faaliyet gösterdikleri sektörleri ve hizmet verdikleri alanı gözden geçirmesi gerekir. Ancak bu şartlar altında riskin yönetilmesi ve krize dönüşmemesi mümkün olur. Çünkü sorunun yanıtı hayır ise, bir süre sonra servis hizmeti verecek firma bulamayacaksınız.
İnsanların satın alma gücünün çökmesiyle birlikte ödeme problemlerinin ayyuka çıkacağı bir süreçte, merdiven altı üretimin pay alacağı piyasa yapısı içinde nasıl hamle yapacağınız ya da müşteri kitlenizle nasıl açılımlar gerçekleştirmeniz gerektiğini hesaplıyor musunuz?
Şayet yanıtınız hayırsa, bugün risk olanın yarın kriziniz olacağını şimdiden bilmeniz gerekir. Bunlar bireysel ya da girişimciler düzeyinde örnekler. Peki koca bir ülkenin ekonomi yönetimi, rakamlardan kafasını kaldırıp, yeni yılla birlikte hayatımıza girecek risklerin farkında mı?
İster ödemeler dengesinde, ister vergi gelirlerinde, ister insanların sıkıntılarının dozunun artmasında, isterse de ülkenin yüzde 80’ini açlık seviyesinin altında yaşamaya mecbur bırakan dayatmasıyla ortaya çıkan riskin farkında mı? Değilse ya da farkındaysa ama bir şey yapmıyorsa, kriz kapıyı çalınca da ağlamayacaksınız.
