Çetin Ünsalan Yazdı: ‘Pazarda, markette haberinden vazgeçin…’
12 Kasım 2025Hayat pahalılığına fırsatçı yaratmaktan vazgeçin. Elbette tüm piyasalarda olduğu gibi, gıda alanında da durumdan faydalanmak isteyen, krizi fırsata çevirmek isteyenler olabilir. Bunların varlığını ortadan kaldırmak da zaten kamunun doğal görevidir.
Her fırsatta ilk defa bir olay tespit etmiş gibi haber yapılması, aslında sorunların gizlenip, ekonomi yönetiminden okları çevirmenin yolu yapılmaya başladı. Yani konu, medya eliyle istismar edilip, dezenformasyon yapılıyor. Bu suçtu değil mi?
O kadar sistemli bir biçimde bu açıklama yapılıyor ki, artık tadı kaçmaya başladı. Tarlada 1 TL, markette 5 TL… En çok da TZOB Başkanı Şemsi Bayraktar’ın bu yönde açıklamaları oluyor. TZOB Başkanı’nın samimiyetinden şüphem yok, ama 20 yılı aşkın bir süre kurumun başında olup, halen günün sonunda bundan yakınıyorsanız, sıkıntı var demektir.
Son açıklama da ıspanak üzerinden İzmir’den geldi. Bir çiftçi ve tarım işçisiyle yapılan röportajın haberleştirilmiş haliyle halde 6 TL olan ıspanağın pazarda 40 TL olmasından yakınılıyor.
Ortada bir anormallik olduğu kesin. Ama bir ürünün fiyatı tarladan gidip satın almıyorsanız böyle hesaplanamaz da, mukayese de edilemez. Çünkü rafa giren fiyat, tüm giderlerin toplamı üzerinde değerlendirilmesi gereken özellik taşır.
Öncelikle gerçekten niyet, çiftçinin para kazanamadığını vurgulamaksa, bunun kriteri raf kriteri değildir. O başka bir tartışmanın konusu. Ona da değineceğim, ama öncelikle tarlada 1 TL olan ürün, neden 1 TL?
Ortadaki fiyat çiftçinin kazandığı ve bu üretimi gerçekleştirdiğine değdiği bir fiyat mı? Olmadığını biliyoruz. Çoğu zaman satış fiyatı maliyetleri bile karşılamıyor. O zaman sizin raf fiyatına bakmak yerine, neden çiftçinin ürününü yok pahasına satmak zorunda kaldığına değinmeniz, girdi maliyetlerini masaya yatırmanız ve onu para kazanır hale sokmak için neye ihtiyaç olduğunu anlatmanız gerekir.
Bırakın raf fiyatı piyasanın işi olsun. Çünkü bugün itibariyle tarlanın para kazanamadığı bir ortamda, rafın fiyatını değil, tarladan çıkış fiyatını mercek altına almak durumundasınız. Raf fiyatına gelince…
Bu konuda Sözcü Gazetesi’nin zamanında tersine yolculuk ile yaptığı, nefis bir haber vardı. Raf fiyatının üçte birini vergiler, hal giriş çıkışları, mecburi yollar gibi zorunluluklar kapsıyor. Buna nakliye bedellerinden, hizmetleri verenlerin kârına kadar bir dizi fiyatı da eklediğinizde, satış noktasının da maliyetlerini yaptığınızda nedenleri ortaya çıkar.
Fırsatçı ya da vurguncu aramak yerine, hele ki bunu raf – kasa arasında yapmak yerine, faturaları mercek altına alırsınız; geriye dönüm incelemeler başlatırsınız ve maliyetlerin neden oluştuğunu görürsünüz.
Elbette burada da istismarcı bir nokta varsa gereğini yaparsınız. Ama üretimin çok maliyetli, üretilenin rafa gelmesinin ondan da maliyetli olduğu bir ortamda, ekonomi politikalarınızı ve yaklaşımlarınızı mercek altına almadan, böyle haberlerle aklama yapamazsınız.
