Çetin Ünsalan Yazdı: ‘Masayı hiç toplamayın…’
10 Aralık 2025Asgari ücretin belirlenmesi ile ilgili geri sayım süreci başladı. Konuyla ilgili masanın toplanmasıyla ilgili çağrı, bakanlık tarafından ilgili noktalara yapıldı. Anlaşılan o ki, çalışan kesimi masaya dönmeyi düşünmüyor.
Aslına bakarsanız dönse de, dönmese de bugünkü yapısıyla masadan bir sonuç alınabilmesi mümkün değil. Çünkü işin ruhu bozuldu. Asgari ücretin, asgari müşterek noktası kaybedildiği için, bunun dayatma bir fiyatla sonuçlandırılacağı çok açık.
Bunun da memur zamlarına 2026 için yapılan uygulamayı baz aldığınızda yüzde 20 civarında bir ücret artışıyla noktalanacağını şimdiden söyleyebiliriz. Yani temaşa yapılacak, belki birtakım açıklamalara imza atılacak ve ardından muhtemelen uzlaşı çıkmayacak ve mesele hakem heyetine giderek, ekonomi yönetiminin aklında oran uzlaşı diye açıklanacak.
Açıkçası bu tiyatroya ihtiyaç olduğunu düşünmüyorum. Verenin veremediği, alanın asla geçinemeyeceği, ücretlerin de asgari ücret boyutunda ve açlık seviyesinin altından ya da sınırından tartışıldığı bir konuşmanın zaten bu koşullarda sonuç vermesi mümkün değil.
Türkiye’nin şu fotoğraf içerisinde 2026 yılında istihdamdan mal ya da hizmet üretimine kadar tamamen kayıt dışı ekonomiye itildiği, kayıtlı firmaların ve çalışanların da kaçak ya da merdiven altı faaliyet gösterenlere teslim edildiği bir sürecin yaşanacağı çok açık.
Burada vergi gelirlerinin düşmesi veya zaten kıt kaynaklarıyla geçinmeye çalışanlara dolaylı yoldan yüklenilmesi ile kayıtlı firmaların tahakkuk / tahsilât oranlarını çökerterek uygulama yapılması işten bile değil.
Yani şu üç kuruşun hesabının yapıldığı ortamda, telafisi zor ve daha büyük faturalara kapı açıldığını ekonomi yönetimi görmüyorsa, gerçeklerden tamamen kopmuş demektir. Sağlık harcamalarında son iki yılda yüzde 200’e varan artışların, önümüzdeki yıl da devam edeceğini şimdiden söyleyebilirim.
Burada en iyi formül hızla Ekonomik Sosyal Konsey’in toplanmasını sağlamaktır. Zaten Anayasa gereği toplanması zorunlu olan ve anayasa oylamasından beri toplanmayan bu yapının hızla bir araya gelmesi, meseleleri tartışması ve ardından işvereni sübvanse eden, çalışanı destekleyen ve iç piyasa hareketinden vergi toplanmasını hedefleyen bir yapıda ücret belirlenmelidir.
Bunun da muhatabı kesinlikle dayatmacı rolle ortada duran ve algısı bulan hakem heyeti olmamalıdır. İşveren ve çalışan kesimin demokratik ortamda uzlaşmaya çalıştığı, aradaki farkın da ‘gönlümden koptu’ gibi saçma sapan ve gayri ekonomik tanımlarla değil, belli bir hesap içerisinde sübvansiyonla desteklendiği fiyatlandırmalar yapılmalıdır.
Aksi takdirde 12 Aralık’ta toplanacak, üstelik tek bacağı eksik olarak buluşacak bir komisyonun, ne uygulama yeterliliği olur; ne de insanları sabredecek bir formüle ulaştırabilir. Gerçekten bir uzlaşıdan ve karşılıklı tarafların birbirini dinlediği iletişimden söz ediyorum. Aksi takdirde 2026 yılında sadece geçinemeyen insanlar yaratmayacağız; beraberinde dengeleri tamamen kontrolden çıkmış bir ekonomi ortaya çıkaracağız. Bu toplantı bu nedenle çok önemli ya da aynen devam edilirse çok önemsiz bir özellik taşıyor.
