Çetin Ünsalan Yazdı: Denetledin de, bulunca ne olacak?
31 Ekim 2025Üniversite yıllarında bilgisayarla ilk tanışılan dönemlerdi ve daktilo dersine ilave olarak, hayatımıza bilgisayar dersi de girmişti. Lise yıllarında Commodore ile oyun oynayan, Atari ile tanışan o dönemin gençleri olarak şanslıydık. Halen seçmeli ve yan dersti, ama en azından iki kişiye bir bilgisayar düşüyordu.
Gerçi eğitim de kör topaldı ve bize daha baştan kod yazmaya yönlendiren bir yapıdaydı ve bugünle mukayese edilemeyecek ölçüde temel müfredatı ile tanışıyorduk. Ne kadar işe yaradı bilmiyorum, ama o yıllarda derse giren hocanın bir sözü, ömrüm boyunca unutmayacağım bir kulağıma küpe takmıştı.
Bilgisayar hocası demişti ki: Bilgisayar dünyanın en aptal makinesidir. Onu kullanacak olan sizsiniz. Ne yazarsanız, o sonucu alırsınız. Mucize beklemeyin. Açıkçası bu söz sonrasında da teknolojiye meraklı bir gazeteci olarak hep aklımda tuttuğum bir bakış açısıydı. Şüphesiz bugün üretken yapay zekâ gibi kavramlar üzerinden yarına ilişkin sorgulamalar yapabiliriz, ama benim teknolojiye bakış açım hep bu oldu ve bugün için de durum halen geçerli.
Bunu neden paylaştım? Çünkü ülkede moda yaklaşımların üzerinden sonuç devşirilmeye çalışılıyor. Nasıl ki ülkede inovasyonu çok konuştuğunuzda, inovasyon gerçekleştiremiyorsanız, dijital ekonomiye yönelik donanım ya da yazılım aldığınızda dijitalleştiğiniz anlamına nasıl gelmiyorsa, bir yerde niyetiniz çözüm odaklı değilse, yazılımların da, yapay zekânın da problemleri çözebilmesi mümkün değil.
İşte tam bu aşamada yazıyı kaleme almamın nedenini paylaşayım. Medyaya bir haber düştü ve siz de mutlaka denk gelmişsinizdir. Kamuda yeni döneme işaret eden haber, Varlık Yönetim Sistemi’nin gelişini anlatıyordu.
Bu sistem ile birlikte “2026 Yılı Cumhurbaşkanlığı Programı’na göre, kamu varlıklarının etkin yönetimi için “Varlık Yönetim Sistemi” kurulacak. e-Tahsilat, e-Teminat ve yapay zeka destekli muhasebe sistemleriyle kamu harcamalarında verimlilik artırılacak, denetimler sıkılaşacak” deniliyor.
Kötü mü? Hayır. Faydasız mı? Asla faydasız olduğunu söyleyemem. Fakat teknolojinin sadece yapılmaya niyetli işlerde sonuç vereceğini göz ardı etmemek lazım. Yani sizin önce bir tasarruf, verimlilik ve fayda/maliyet hesabını yapan bir yaklaşımınız olması gerekir ki, teknolojiyi buna ulaşmakta kullanın.
Yani yapay zekâ tek başına sorunu çözmez. Bunu çözmeye niyetli olan insanların yapay zekâ ya da dijital teknolojileri kullanarak yol alıyor olması gerekir. Aksi takdirde teknoloji sizin sıkıntılı yanları gizlemenizi de sağlayabilir. Yani atomu parçalayanın da, atom bombasını hayal ettiğini sanmıyorum.
Bu durumda da Ziya Paşa’nın “Ayinesi iştir kişinin lafa bakılmaz” sözünü hatırlamak gerekiyor. Tasarrufta sıra kamuda baskısına dayanamayarak 2024 yılını tasarruf yılı ilan eden, buna karşılık memur servislerini kısıtlamanın dışında tavır sergileyemeyen, vergi gelirlerini yüzde 62 arttırdığı halde, tasarruf yılında bütçe açığını 2,1 trilyon TL’ye, faiz ödemesini de 1,9 trilyon TL’ye çıkararak rekor kıran bir ekonomi yaklaşımının önce bunun açıklamasını yapması gerekir.
Şayet sizin niyetiniz gerçekten verimli harcama sistemi yaratmaksa, gereksiz harcamalardan kaçınmaksa teknoloji bunun için biçilmiş kaftandır. Ama değilse teknoloji bu kaçakları gizlemeye ya da isteneni yakalamaya da yarar.
O yüzden ne teknoloji kullandığınız ya da nasıl bir sistem kurduğunuz değil, denetim sonucunda ortaya çıkan sonuçlarda, sebep olan kişiye bakmaksızın nasıl bir yöntem izleyeceğiniz belirleyicidir. Yani çözümü niyet belirler, teknoloji değil.
