Çetin Ünsalan Yazdı: ‘AVM yokmuş gibi davranamayız…’
26 Aralık 2025Perakende sektörü buluşmasından ‘pazar günü kapalı olma’ kararı çıktı. Elbette bunun bir bağlayıcılığı yok. Piyasadaki dayanışma ve uzlaşı, ‘aile birlikteliği’ kavramı üzerinden karara bağlandı.
Fakat Türkiye Perakendeciler Federasyonu ile TESK’in yapısına bakarsak, burada yine küçük ve orta ölçekli marketlerin ön planda olduğunu görüyoruz. Dünyadaki uygulamalarda ise dev zincir marketlerin de sürecin içinde olduğu yasal uygulamalar söz konusu.
Bir iyi niyet göstergesi olarak yapılan ve uzlaşıya varıldığı açıklanan mutabakat, AVM’ler göz ardı edilerek yürütülemez; yürütülürse de istenen sonuç alınamaz. Mesela Almanya’da hafta içi bile zincirlerin esnaftan önce kapanma saati var.
İhtiyaçların belli bir saatten sonra esnaftan karşılanmasını temin eden bir durum söz konusu. Hatta işin vergilendirme kısmına da büyük marketler ve zincirler dahil edilmiş durumda. 2008 krizinin ardından ve bilhassa pandemiyle birlikte uygulamalar esnese de, arada küçük işletme lehine vergi farkı bulunuyor, fark da küçük işletmelerin kendisini geliştirmesi adına düşük faizli kredi sistemiyle fondan kullandırılıyor.
Şayet yılan hikâyesine dönen perakende yasası talebini, bu yolla karşılayacağımızı düşünüyorsak yanılıyoruz. Çünkü meselenin hem inisiyatiften çıkması, hem vergi ve benzeri finansal boyutlarla şekillendirilmesi, hem de bağlayıcı olması lazım.
Ayrıca nitekim bu açıklama yapıldıktan saatler sonra itiraz da geldi. Organize perakende kabul etmediği beyan etti. “Türkiye Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Federasyonu (TAMPF), zincir marketlerin pazar günü kapatılmasına yönelik bir uzlaşı olduğu yönündeki haberlerin gerçeği yansıtmadığını açıkladı.”
Zaten mesele de sadece ailenin bir arada olması esası üzerine kurgulanamaz. Çünkü aynı kurgu örneğin berber ve kuaförler için yapıldı. Sonrasında kadın kuaförleri için pazar gün yasağı kaldırıldı; erkek kuaförleri ve berberler halen kapalı.
Fakat uygulamanın gücü alışveriş merkezlerine yetmedi. Neden? Çünkü burada yapılan anlaşmalarda işyerini kapatmama şartı bulunuyor ve karşılığında da tazminatlar söz konusu. Bu nedenle erkek berberlerinin pazar günü kapatılmasını şart koşanlar, AVM’lere dokunamadıkları için, ciddi bir haksız rekabet ortaya çıkarttılar.
Aynı durumun yasal düzenleme olmaksızın, AVM’ler içindeki marketleri göz ardı ederek hayata geçmesi halinde, yine ihtiyaçların küçük esnaf yerine bu işyerlerinden kazandığı bir yapıya dönmesi çok yüksek ihtimal.
Yine altını çiziyorum ki, perakendeciler federasyonları üzerinden, esnaf da konfederasyonu aracılığıyla bir centilmenlik anlaşmasına gittiler ve son derece olumlu bir hareket olarak nitelendirilmesi gereken bir fotoğraf verdiler.
Şimdi devreye ekonomi yönetiminin girmesi, bunu gerçek bir düzenlemeye kavuşturması, ardından da sistemin işleyişini adalet temelinde kontrol etmesi gerekir. Aksi takdirde çoğu yerli ve yerel marketle, onların bir miktar hacmi düşük küçük işletmelerinin zarar g örmeye devam ettiği, tüketicinin de AVM’lere kaydığı bir realite ortaya çıkar.
Özetle AVM yokmuş gibi davranmanın sonuçları berber ve kuaförlerde yaşanırken, centilmenlik anlaşmasına bağlanmış bir uygulamanın sonuç vereceğini düşünmek de iyimserlik olur. Zaten organize perakendeciler de aynı gün içinde itirazlarını paylaştılar.
