Erol Taşdelen: Sanayicinin Alarm Zili: Enflasyon Politikaları Ters Tepiyor
7 Ağustos 2025Türk sanayi üretiminde yaşanan daralma ile enflasyonist politikalar arasında sıkı bir ilişki vardır. Enflasyonla mücadele amacıyla uygulanan veya bazen enflasyonu körükleyen ekonomik politikalar, sanayi üretimini doğrudan ve dolaylı olarak etkileyebilir. Enflasyon mücadelenin merkezinde “Talep baskılama ve Daraltma” olunca Üretimde çöküş kaçınılmaz oldu… Aşağıda bu ilişkilerin temel nedenlerini başlıklar halinde açıklıyorum:
- Faiz Politikaları ve Kredi Kısıtları
Enflasyonla mücadele adına faizlerin yapay olarak düşük tutulması veya aşırı yükseltilmesi:
Düşük faiz: 2021-2023 arasında Türkiye’de faizlerin politika dışı şekilde düşük tutulması, kısa vadeli talebi artırdı, ancak uzun vadeli yatırımlar için kur istikrarı ve öngörülebilirlik kayboldu. Bu da sanayi yatırımlarını durdurdu.
Yüksek faiz: 2024 sonrası gibi enflasyonu dizginlemek için faizler hızla artırıldığında ise finansman maliyetleri yükseldi, yatırım ve üretim yavaşladı.
- Kur Politikaları ve Maliyet Şokları
Kurun baskılanması veya ani kur patlamaları, sanayicilerin ithal hammadde ve ara malı maliyetlerinde ciddi oynaklık yarattı.
Enflasyon nedeniyle üretici fiyat endeksi (ÜFE) hızla yükselirken, nihai ürün fiyatları (TÜFE) bu kadar hızlı artamadı → Sanayicinin kâr marjı daraldı.
İhracatçı firmalar, döviz kurlarındaki belirsizlik nedeniyle üretim planlarını kısabildi.
- Girdi Fiyatlarında Artış (Maliyet Enflasyonu)
Enerji, lojistik, ambalaj gibi girdi maliyetleri sürekli arttı.
Girdi fiyatlarındaki artış, özellikle KOBİ düzeyindeki sanayi işletmelerini daha fazla etkiledi.
Sanayi üretiminde ölçek küçültme veya üretimden çıkma trendleri ortaya çıktı.
- Talep Kompozisyonunun Bozulması
Enflasyonist ortamda hanehalkı tüketimi dayanıksız mallara (gıda, temel ihtiyaç) kayarken, dayanıklı tüketim mallarına (beyaz eşya, otomotiv, mobilya vs.) olan talep azaldı.
Bu da bu tür ürünleri üreten sanayi kollarında üretim daralmasına yol açtı.
- Vergi ve Kamusal Yüklerin Artışı
Enflasyon nedeniyle vergi gelirlerinin artırılması amacıyla KDV, ÖTV gibi dolaylı vergilerde artışlar yapıldı.
Sanayi işletmeleri hem doğrudan maliyet yükü yaşadı, hem de halkın satın alma gücü azaldığı için satış hacmi düştü.
- Ücret ve Asgari Ücret Artışlarının Baskısı
Enflasyon nedeniyle yılda birkaç kez yapılan asgari ücret artışları, sanayide özellikle emek yoğun sektörlerde maliyetleri yukarı çekti.
Bu durum istihdam azaltımı, otomasyona geçiş ya da üretim kısıtlaması gibi sonuçlara yol açtı.
- Yatırım Ortamında Belirsizlik
Enflasyonist ortamda öngörülebilirlik ve fiyat istikrarı yok olur.
Sanayiciler sabit yatırım yapmaktan kaçınır; bu da üretim kapasitesinin daralmasına neden olur.
Sanayi Daralması – Enflasyon Sarmalı
Türkiye’de sanayi üretimi, hem talep yönlü hem de maliyet yönlü enflasyonist etkilerle daralma yaşamaktadır. Enflasyonun kontrol altına alınmaması durumunda:
Yatırımlar ertelenir,
Girdi maliyetleri daha da artar,
Üretim daha da daralır,
Bu da daha az arz ve daha fazla enflasyon anlamına gelir.
Tüm Yazarlar
