Çetin Ünsalan:  Dış ticaretsiz cari açık hayali

Halen temennilerin ötesinde bir ekonomi programı olduğu konusunda iddialı olan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, el yükseltti ve ihracatçının ‘batıyoruz’ uyarılarına gözlerini kapatarak, birkaç yıl içinde cari fazla dahi verebileceğimizi açıkladı.

Daha ilginç olanı ise bunu finansal okuryazarlık ile ilgili yapılan bir toplantıda söylemiş olması. Yani ortada öylesine net bir hesap var ki, burada finansal okuryazarlık özürlü bir tavrın özrü yok.

Öncelikle bununla ilgili iyiye gittiğimize dair kanaate nasıl kapıldı bilmiyorum ama meseleyi derinlemesine incelersek, Mehmet Şimşek’in yeni söyleminin ihracattan umudunu kesip, iç piyasaya ile dengelemeyi sağlayıp, finans girişiyle de sorunu öteleyecek bir kurgu içine girdiğini tahmin edebiliriz.

Son söyleyeceğimi baştan belirteyim ki, tıpkı iki yıl önce dünya pazarlarının daralacağını görmezden gelip, iç piyasada daralma ile enflasyonu düşürüp, ihracatla büyüme hedefleyen yaklaşımı kadar süreç okumaktan uzak ve gerçeklere gözlerini kapatan bir teori.

Öncelikle Türkiye’ye finans akışı ile ilgili bir umuda nasıl kapıldı bilemiyorum. Çünkü 10’un üzerinde dünya çapında tur atmasına rağmen, serseri para olarak nitelendirilecek carry trade dışında ülkeye para gelmedi. Adrese teslim EBDR ve Dünya Bankası fonlarını saymazsak… Onları da nerede kullandılar tam olarak bilmiyoruz.

Şayet kimsenin inanmadığı verilere, yurtdışındaki yatırımcıların inanacağı gibi bir hayale kapıldıysa, gerçekten sıkıntı var demektir. Zira onlar Türkiye ekonomisinin gerçeklerini içeridekilerden daha çok biliyorlar.

İç piyasa ile durumu idare etmeye gelince… Tamamen satın alma gücünü yitirmiş, gerçek olmayan bir enflasyon rakamına bile muhtaç hale gelmiş, hayallerdeki kurgu üzerinden gelirleri arttırılan insanlar, nasıl tüketecek, neyi tüketecek?

Yani iç piyasa hayalleri de, yanlış ekonomik tercihler nedeniyle ihtimal olmaktan çıkmışken, mevcut eğilimin kayıt dışı ekonomiyi beslemeye aday tavrı, vergi gelirleri başta olmak üzere başka sapmaları ve maliyetleri de önümüze getirecektir.

Cari açıkta artıya geçme meselesine gelince… Türkiye cari açık sorununu çözmek istiyorsanız, dış ticaret açığındaki yapısal sorunu ortadan kaldırmanız gerekir. Enerji bir tarafta, üretimin içindeki hammadde ve girdiler içerisindeki yüzde 70’leri aşan ithalat bağımlı yapıyı tersine çevirmek için ne yaptınız?

Bunun yanıtı koca bir sıfır olduğu gibi, tarım başta olmak üzere birçok sektörde halen üreticiyi ithalatla terbiye etmeye çalışan çarpık bir zihniyet söz konusu. Ayrıca tüm bunları kuru tutarak nasıl başaracaksınız?

Kuru tutmadığınızda, ortaya koyduğunuz strateji ne, onu da kimse bilmiyor. Kimya öğrencileri gibi normal şartlar altında ile başlayan cümleler kurup, şartların iliklerine kadar anormal olmadığını bilmeden eyleme geçiyor, bunun da ötesinde söylem geliştiriyorsanız, saten başka bir soruna da ihtiyacınız yok demektir.

[email protected]