FÖŞ-ANALİZ: ⚠️ Ekonomide Tehlike Çanları: Tüketici Güveni Dibinde, Sanayi Daralmaya Devam Ediyor
4 Kasım 2025Artık uzun makaleler yazmaya hiç vaktim yok. Bir çok meslektaşım gibi, ben de kendimi YouTube gibi geniş bir platformda ifade etmeyi çok daha kolay bir yöntem olarak benimsedim.
İnsan makale yazmayı ne çabuk unutuyor? Beyin 15 dakikalık YouTube formatına göre şekillendiriyor her düşünceyi.
Çoğunlukla, yazarlığı tamamen bırakmayı düşünüyorum. Ama, ekonomiyle ilgili okurların bilmesi gerektiğini düşündüğüm bir çok konuda doyurucu analiz bulamadığım için, yoluma devam ediyorum. Bir kaç ay önce yapay zekayla çalışmaya başladım. Verimliliğim en az 3 katı arttı. Artık, bir çok makaleyi de yapay zekadan yararlanarak yazacağım. “Peki senin katkın ne? derseniz? Önce doğru soruları sormak. Sonra doğru verileri yapay zekaya yüklemek. Sonuncusu ve en önemlisi ise nihai ürünü kalite kontrolünden geçirmek. Yani, makaleyi satır satır okuyup, ben daha iyisini yapabilir miyim diye kendimi sorgulamak. İşte a nihai ürün:
Ekim Verileri, Büyümenin Hız Kestiğini ve Faturanın Hanehalkına Kesildiğini Gösteriyor
Türkiye ekonomisine dair Ekim 2025 verileri, iç talepteki ciddi yavaşlamayı ve sektörel ayrışmayı gözler önüne serdi. Yayınlanan Tüketici Güven Endeksi, SAMEKS ve İmalat Sanayi PMI verilerinin analizi, ekonominin Hizmet sektörü öncülüğünde ancak kırılgan bir genişleme seyrinde olduğunu, ancak asıl baskının tüketiciler ve imalatçılar üzerinde yoğunlaştığını ortaya koydu.
📉 Tüketici Güveni Sert Düştü: Erteleme Kararı Ağır Basıyor
Bloomberg HT tarafından açıklanan Tüketici Güven Endeksi, Ekim ayında önceki aya göre gerileyerek 68,34 seviyesine indi. Bu düşüş, hanehalkının ekonomiye olan bakış açısının ciddi şekilde bozulduğunu işaret ediyor.
- Enflasyon Korkusu: Alt endekslerde enflasyon beklentilerindeki yükseliş dikkat çekerken, iç siyasi gündemdeki gelişmeler ve hisse senedi piyasasındaki olumsuz seyir, tüketicinin algısını olumsuz etkiledi.
- Tüketim Eğilimi Azaldı: Dayanıklı tüketim malları, otomobil ve konut alımı için uygunluk algısını ölçen Tüketim Eğilimi Endeksi de geriledi. Yeni sezon fiyatları ve Kasım/Aralık indirim beklentileri, tüketicilerin alımlarını ertelemesine neden olarak iç talebe fren yaptırdı.
🏭 Sanayi Daralmayı Sürdürürken, Hizmetler Sektörü Kurtarıyor
Ekonomik aktivitenin nabzını tutan PMI verileri ise karmaşık bir tablo çizdi.
İmalat Sanayi 19 Aydır Daralmada
İstanbul Sanayi Odası (İSO) İmalat Sanayi PMI Endeksi, Eylül’deki 46,7 seviyesinden 46,5’e gerileyerek üst üste on dokuzuncu ayda da 50,0 eşiğinin altında kaldı.
- Talep Çöktü: Hem yurt içi hem de yurt dışı talepteki zayıflık nedeniyle Yeni Siparişler geriledi.
- Üretim Kaybı Hızlandı: Talep durgunluğunun etkisiyle üretim, son üç ayın en sert düşüşünü yaşadı.
- İşten Çıkarmalar: Yeni siparişlerin azalmasıyla firmalar on birinci ay üst üste istihdamı azalttı.
MÜSİAD tarafından yayımlanan SAMEKS Sanayi Sektörü Endeksi ise 49,6 ile daralma bölgesinde kalsa da, alt kalemlerde stokların belirgin şekilde artması (56,1), firmaların gelecekteki olası talep artışına karşı temkinli bir hazırlık içinde olduğunu gösterdi.
Hizmet Sektörü İstihdam Motoru Oldu
SAMEKS Bileşik Endeksi ise sadece 0,1 puanlık küçük bir düşüşle 51,3 seviyesinde kalarak genişleme bölgesindeki seyrini sürdürdü. Bu başarının arkasındaki güç ise Hizmetler Sektörü oldu.
- SAMEKS Hizmet Sektörü Endeksi 2 puan artarak 51,6 seviyesine yükseldi.
- İstihdamda Artış: Hizmet sektörü, istihdam endeksinin 13,7 puanlık güçlü bir artışla 51,4’e yükselmesiyle öne çıktı ve personel alımlarını hızlandırdı.
- Geleceğe Güven: Girdi alımlarındaki keskin yükseliş (59,1), hizmet firmalarının gelecek döneme ilişkin talep beklentilerinin iyileştiğini gösteriyor.
🎯 Ekonomi Nereye Gidiyor?
Ekim ayı verileri, Türk ekonomisindeki genişlemenin temel olarak hizmet sektörü tarafından desteklendiğini ancak bu seyrin sürdürülebilirliğinin risk altında olduğunu işaret ediyor.
Özetle: Sanayi ve tüketiciler tarafında zayıflık derinleşirken, hizmetler sektörü bir miktar direnç gösteriyor. Ancak, tüketici güvenindeki bu denli keskin düşüş, önümüzdeki aylarda iç talebi daha da baskılayarak, genel ekonomik yavaşlama riskini artırıyor. İthal girdi maliyetlerindeki artış (Lira değer kaybı nedeniyle) ise enflasyon baskısını canlı tutmaya devam ediyor.
