Ekonomi
Dr. İbrahim Can Yazdı: Verginin hiç olmamasıyla vergi oranının %0 olması aynı şey midir?
Ticaret lisesindeyken vergi hukuku dersine şu soruyla başlamıştık: ~Verginin hiç olmamasıyla vergi oranının %0 olması aynı şey midir?
Matematik aynı sonucu çıkarır: “vergi yok” veya “hesaplarsınız; sonuç sıfır çıkar” ama verginin olmadığı bir olgu için “vergi kanunla gelir” verginin %0 olduğu durum için “vergi oranlarını değiştirmeye yetkili makam” farkı esastır.
Ancak bugün Sn. Bakan Mehmet Simsek sonrası ilk maliye politikası uygulamalarıyla böyle bir fark kalmadı. Motorlu Taşıt Vergisi bir kereye mahsus bu yıl ikinci kez alındı. Her şeye zam gelmesine alıştırılmışken bu kez vergi oranlarına da zam yapıldı. Kadınların hijyen ürünleri dahi vergi zamlarından payını aldı. Bu konular “gelişmiş ülkelerde” istisna veya muafiyet kapsamındadır. Sağlık bakanlığı tarafından okullarda ücretsiz dağıtılır. Türkiye’de ise “maliye politikası” bu gibi şeylere bağlanıyor.
Öte yandan ticari taksiler “basit usul” avantajından faydalanır ve gerçek kazançları üzerinden vergi ödemezler. Gerçekten istenirse taksimetre ve pos cihazı üzerinden nakit veya kredi kartıyla gelir tespiti ve vergilendirmek son derece basit bir iştir. Bu sayede çok yüksek bir vergi tahsilatı söz konusu olabilir. Bununla birlikte vergi adaleti de sağlanabilir. Zira ücretli çalışanların asla kaçıramayacağı vergiyi ticari taksiler tamamen kayıt dışı ekonomi üzerinden servet transferine konu ederler. Yine de bir kadının hijyen ürünü kadar takip edilmesi gerekmeyen bir ekonomik rant söz konusudur.
Tarihi kayıtlara göre, 1867 yılında Almanya’da bir ailenin soy ismi olan “Thurn und Taxis” daha sonra “Taxi” halini alır. Osmanlı döneminde İstanbul’da Boğaz’ı geçmek için kayıkçılık ve diğer alanlarda faytonlar sonrası tramway gelişmiş, sonrasında dolmuş ve artan nüfus ve talebi karşılamak için taksiler ortaya çıkmıştır. 1932, 1945 ve 1956 yıllarında dolmuştan taksiye bir dizi yasal düzenleme yapılmıştır. Ancak değişmeyen tek şey ticari taksilerin siyasetle birlikte hareket ettiği ve bu nedenle seçimlerde büyük avantaj sağlanacak bir kitle olduğu için vergi avantajı sunulması olmuştur.
Vergi adaletsizliği pek çok açıdan tartışılabilir. Ancak Türkiye gelir dağılımı ve vergi adaletsizliği konusunda son derece bozuk bir sosyo-ekonomik yapıdadır. Bunun bir sonucu olarak iPhone 32 bin TL’den 57 bin TL’ye vergi artışına tabi olacağı için gümrük kapılarına akın ediliyor. Ekonomi bilimi hakkında hiçbir bilgisi olmayan kişiler de “Türkiye bu kadar yoksulsa nasıl herkes akıllı telefon, otomobil vs. hücum ediyor?” diye soruyor. Evet, bu tam olarak yoksulluk göstergesidir. İsviçre’de bunu göremezsiniz. Süt maliyetine 20 yıl sonra %2 zam yapılınca tonlarca sütü tarlaya dökerek eylem yaparak hükümete geri adım attıran bilinçli bir toplum vardır.
Ekonomi biliminin yer çekimi kanunu kadar kesin kuramsal açıklamalarına göre, ekonomik bozukluk toplumsal bozukluğa yol açar; yozlaşma, yolsuzluk, yoksulluk, çeşitli suçlar, hastalıklar artar. Zengin yukarı, yoksul aşağı ilerler ve orta kesim yok olur.
Dr. İbrahim Can, CPA
Finansal Yönetim Danışmanı
I Can Advisory
www.icanadvisory.com
