Döviz
FT/Alan Beattie: ABD-Çin kur savaşı yeniden başlayabilir
Döviz kurları cephesinde sessizlik hakim olsa da kalıcı bir barış pek olası değil. Geçmişte para birimini manipüle ederek rekabet avantajı çalma girişimleri nedeniyle çatışma yaratan faktörler ortadan kalkmadı.
San Fransisko’da gerçekleşen Biden – Xi zirvesinden gelen ilk yorumlar olumlu. Özellikle Genel Kurmaylar arasında direk iletişimin yeniden tesisi Güney Çin Denizi’nde gerginliği azaltabilir. ABD ve Çin önümüzdeki 10 yılda kıyasıya bir rekabeti sürdürecek, ama bu rekabetin centilmenlik kurallarına bağlanması global ekonomide belirsizliği azaltır.
Ek olarak, iklim değişikliği, Gelişmekte Olan Ülkelerin borç sorunu, kara parayla mücadele ve vergi kaçakçılığını önleme gibi konular ABD – Çin işbirliği olmadan çözülmez.
ABD -Çin ilişkileri düzelme yolunda, ama 2024 mayınlarla dolu
İşte bu kritik aşamada Financial Times yazarı Alan Beattie 2024’te gündemi meşgul etmesi çok olası bir soruya cevap arıyor: Dev ekonomiler her yavaşladığında, finansal istikrar ve ticareti tehdit eden Kur Savaşları yeniden patlak verir mi?
Sahi, kur savaşları nereye gitti? Renminbi ve yen, sırasıyla 2008 ve 1990’dan bu yana dolar karşısında en zayıf günlerini yaşıyor. Çin’in cari işlemler fazlası, doğru bir şekilde ölçüldüğünde muhtemelen rekor düzeyde veya rekor seviyeye yaklaşıyor. Beyaz Saray, ABD’de sanayi üretimini artırmaya odaklandı. Çin’in haksız rekabeti olarak gördüğü teşvik politikalarını takıntı haline getirmiş durumda.
Velakin, Joe Biden ve Xi Jinping Çarşamba günü bir araya geldi ve döviz kurları gündemde neredeyse hiç yer almıyordu.
Kur Savaşları tarihe karışmadı
Döviz kurları cephesinde sessizlik hakim olsa da kalıcı bir barış pek olası değil. Geçmişte para birimini manipüle ederek rekabet avantajı çalma girişimleri nedeniyle çatışma yaratan faktörler ortadan kalkmadı. Özellikle Çin, 20 yıl önce uzun süren gerilimleri başlatan türden merkantilist (dış kapalı, ithal ikamesi) davranışlarına geri dönme eğiliminde görünüyor.
ABD, Çin’in ticaret dengesini bozan korumacılığına ve ihracat sübvansiyonlarına yönelik güçlü itirazlarına rağmen, Renminbi’nin değerini bir ihtilaf konusu haline getirmedi. Geçtiğimiz hafta, ABD Hazinesi’nin adil döviz kurları raporu çok az tartışmayla açıklandı. Geçmişte resmi olarak Çin’i kur manipülatörü olarak etiketleyen iki yıllık politikadan vazgeçilmiş görünüyor.
Geçici ateşkes her an bozulabilir
Bunun birkaç nedeni var. ABD ekonomisinin pandemiden dört nala çıkmasıyla birlikte, daha güçlü bir dolar, seçmenler için büyüme ve istihdamdan daha öncelikli görünen enflasyonun düşük tutulmasına yardımcı oluyor. Fed güçlü dolar sayesinde enflasyon hedefine daha az faiz artırarak varıyor.
Biden’ın yeni sanayi politikası, ihracatı artırmaktan ziyade Amerika pazarına yönelik elektrikli araç gibi ürünleri desteklemeye odaklanıyor. Trump başkanlığından miras kalan Çin ithalatına yönelik gümrük vergileri, ABD şirketlerini değeri düşük renminbi’ye karşı koruyor.
ABD para biriminin son iki yıldaki ticaret ağırlıklı yaklaşık yüzde 10’luk yükselişi, esas olarak daha iyi büyüme beklentileri ve daha yüksek faiz oranları gibi geleneksel faktörleri yansıtıyor. Geçen yılın bu zamanlarında ve geçtiğimiz ay ABD-Almanya getiri farkları daraldıkça dolar bir miktar zayıfladı.
Doların global para birimi tahtını yıkmak çok zor
Ayrıca tüm iddialara karşın doların uluslararası rolünün ciddi biçimde aşındığına dair çok az işaret var. Çin Merkez Bankası PBoC, swap hatlarını kullanarak daha fazla ülkeye renminbi cinsinden borç vermeye başladı. Buna sürekli nakit kıtlığı yaşayan Arjantin de dahil. Ayrıca bazı ülkeler Ukrayna bağlantılı ABD yaptırımlarından kaçınmak için yerel para birimleriyle sınırlı ticaret yapıyor.
Ancak Çin, kendi rezervlerini dolar cinsinden tuttu ve ABD para birimi, küresel ödeme sistemlerinde ezici bir çoğunlukla hakim olmaya devam ediyor.
Halihazırda, döviz kurlarında ABD yetkililerinin harekete geçmesine neden olacak bir kriz anlamsız.
Global düzlemde güçlü dolar genel olarak düşük gelirli ülkelere zarar veriyor. Dolar cinsinden dev borç yükü taşıyan bazı düşük gelirli Afrika ve Asya ülkeleri sıkıntıda. Ancak Brezilya ve Hindistan gibi daha büyük gelişmekte olan ülkeler büyük ölçüde yerel para birimleriyle borçlanmaya yöneldi.
Son olarak, para birimlerinin şu anda rekabet avantajı elde etmek amacıyla sistematik olarak manipüle edildiğine dair bir kanıt da yok. Geçtiğimiz birkaç ay boyunca PBoC, renminbiyi istikrara kavuşturmak için yoğun çaba gösteriyor. Japon Merkez Bankası’nın getiri eğrisi kontrollerini kademeli olarak gevşetmesi, Tokyo’nun daha zayıf bir yen hedeflemediğini gösteriyor.
Ama, gelecek yıl her şey değişebilir
ABD ekonomisi yavaşlar ve belki de Trump’ın başkanlığı altında Biden’in sürdürdüğü dev harcama musluğu kapatılırsa kur krizi hortlayabilir. Zayıf iç talep, ABD’nin imalat sektöründeki toparlanmayı sürdürmek için ihracata daha fazla yönelmesi gerektiği anlamına geliyor.
Pekin’in de benzer istekleri varsa çatışma ortamına gireriz. Çin’in büyümesi bu yıl hayal kırıklığı yarattı. Hükümetin ekonomiyi toparlama konusundaki çaresizliği, 2024’te düşük kur vasıtası ile ihracat teşviki modeline dönmesine yol açabilir.
Düşünce kuruluşu Dış İlişkiler Konseyi’nden Brad Setser’in işaret ettiği gibi Çin, iç tüketimi artırarak ekonomisini tam istihdama döndürmek ile döviz kurunu zayıflatarak çözüm bulma arasında bir seçim yapmak zorunda.
Çin yeniden düşük kurla ihracat politikasına dönebilir
Çin’in ikinci yolu seçmesi ihtiyaç gereği olabilir. Ekonomide başta elektrikli araçlar ve yarı iletkenler olmak üzere üretime yapılan dev yatırımlar, yurtdışında satılması gereken atıl kapasite üretiyor. AB Çin’den gelen elektrikli araç dampingi tehdidini sezdi. İthalatı yavaşlatmak için er gümrük vergileri masada.
İhracat pazarları için merkantilist bir mücadele, yenilenen kur savaşlarını daha olası hale getiriyor. 2000’li ve 2010’lu yıllarda adil kur konusunda yıllarca süren çekişmelere rağmen, bir türlü bu tür anlaşmazlıkları sulh içinde çözecek kurallar veya hakem heyetleri oluşturulamadı..
Küresel dengesizlikler ülke içi dengesizlikleri yansıtıyor. Çin’in büyüme sorunları başka yerlerdeki ekonomilerin ticarete konu olan sektörlerine kolaylıkla yayılabilir. Büyümenin yavaşlaması, kapasite fazlasının genişlemesi gerçekleşirse, kur savaşları kolaylıkla yeniden başlayabilir.
