ANALİZ: Bütçede kötüleşme başladı, hızlanacak-KKM’yi de faiz giderine koyarsak aylık faiz gideri artışı yüzde 171!

Mart 2022 genel bütçe sonuçlarına göre aylık açık 68,9 milyar TL ile geçen yılın aynı ayındaki 23,7 milyar TL fazlaya göre önemli bir bozulmaya işaret ediyor. İlk üç ayın sonuçları karşılaştırıldığında bütçe dengesi 30,8 milyar TL ile geçen yılki 22,8 milyar TL’nin sadece %35 üzerinde, ki bu da enflasyonun kabaca yarısına denk gelmekte.

Mart ayında bütçe giderlerinde izlenen %102,3 artışın büyük ölçüde kaynağı faiz hariç giderlerde kaydedilen %104,3 genişleme. Bu genişlemenin kökenindeyse KİT’lere verilen borçlarda %1033’lük olağanüstü artış yatmakta. cari transfer harcamaları %85,7 ile dikkat çekici oranda artarken, faiz giderlerinde sadece Mart 2022’de elde edilen %89,3 oranındaki sıçrama faiz düşürerek ekonomiyi dengelemeye çalışan bir yönetimin ne derece yanlış bir yolda ilerlemekte olduğunu netleştirmekte.

İlk üç aylık harcama detaylarında da resim çok farklı değil. Toplam giderlerdeki sıçrama %78 ve kaynağı yine önemli ölçüde KİT’lere yönelik borç verme kalemindeki %691 seviyesindeki büyük sıçrama. Politika faizini indirerek ekonomiyi yönetme, enflasyonu düşürme ve büyüme elde etmeyi isteyen AKP hükümetinin hedefi tam ters tepmiş bir görüntüde. İlk üç ayın faiz harcamalarındaki artışı %73,4 gibi olağanüstü bir rakam.

Gelirler tarafında da sıradışı bir tablo var.  Mart ayında toplam bütçe gelirlerindeki artış sadece %15,6. TCMB’den aktarılan kaynaklardaki aylık oynamalar bunun nedeni olsa da ilk üç ayın toplam gelir artışının %75 ile toplam giderlerdeki artışın altında kalması önemli.  Hele ki aylık toplam harcamalardaki artışın %102,3 olduğu hesaba katıldığında.

Diğer yandan vergi gelirlerinin mart ayında %64,5 ve ilk üç ayda %78,4 oranında büyümesi ekonomik aktivite adına olumlu.  Ancak yüksek enflasyonun cirolar ve vergi geliri etkisini vurgulamak gerek. Diğer yandan dahilde alınan KDV’de mart ayında artışın sadece %38,3 ve ilk üç ayda %44,7 olması iç talep tarafında yavaşlamanın habercisi. Benzer şekilde ÖTV gelirlerinde de performans düşük: mart artışı %38,9 ve ilk üç ay performansında artış sadece %37,2.

İthalat tarafı ise ödemeler dengesi verilerinden de izlendiği gibi hız kesmiyor ve bütçe açısından önemli gelir kaynağı olmaya mart ayında izlenen %112,1 ve ilk ayda elde edilen %117,2 artışla devam ediyor.

Fakat birleşimden öıkan sonuç olumsuz. Mart ayında bütçe açığı 68,9 milyar TL olurken faiz dışı dengenin de geçen yılki 37,9 milyar TL fazladan bu sene martta 42,0 milyar TL açığa döndüğünü izliyoruz. İlk iki ayın performansı ilk çeyreği bu kalemde de kurtarıyor. 1Ç21 faiz dışı fazla %61,3 artışla bu sene 1Ç’de 115,6 milyar TL.

Bütçe verilerinden anlaşılması gereken iç talepteki yavaşlama, artan enflasyon ve artan kamu harcamalarının bütçe açığını artırmaya başladığı döneme girmiş olmamız.  Seçimler yaklaştıkça (2023 Haziran) harcama disiplininin iyice bozulmasını izlerken gelir performasının enflasyonun ötesinde artamama  eğilimine girişini de göreceğiz.  Bütçenin genişlemeci yapısı ise enflasyonu körükler nitelikte olmaya devam ediyor.

KKM gideri: faiz harcaması mı “Ekonomik amaçlı transfer” mi?

Bütçe harcama detayları içinde Mart 2022’de “Ekonomik/Mali Amaçlı Transferler” başlığı altında ” Mevduat ve Katılım Hesaplarının Kur artışından Korunmasına İlişkin Giderler” diye bir kalemin eklendiğini, bu kalemin de 11,7 milyar TL’lik bir gider kaydettiğini izliyoruz.

TL’de yapay kontrolün kaybedilmesiyle harcama olarak getireceği yük olarak KKM’ye getirilen eleştiriler bir yana, bu giderin gerçekte faiz gideri iken bu kalem altında kategori edilmeyişi de ayrı bir aymazlık.

11,7 milyar TL’yi mart ayına ait faiz giderleri kalemine koyduğumuzda yıllık faiz gideri artışı mart için %89,3’ten %171 seviyesine, ilk üç ay için ise %97 seviyesine fırlamakta.

KKM için daha başlangıç harcamalarının martta yapıldığına dikkat çekersek, faiz giderleri açısından bütçeye verdiği zararın boyutu rakam olarak da dehşetli bir şekilde ortaya çıkmakta.