Genel
Beyaz Saray’da tarihi ziyaret: Cihatçı geçmişten “devlet adamlığına” — Şara’nın Suriye’yi diplomatik sahneye dönüş planı
Washington ziyareti, hem Suriye’nin diplomatik geri dönüş çabalarının hem de ABD’nin bölgede yeni bir stratejik denge arayışının sembolü.
Suriye’nin geçici lideri Ahmed el-Şara, Beyaz Saray’a resmi ziyaret gerçekleştiren ilk Suriyeli devlet başkanı olarak tarihe geçiyor. Bir yıl önce silahlı yapıların komutanı olarak tanınan Şara, bugün ABD ile masaya oturan, yaptırımların kaldırılmasını ve Suriye’nin uluslararası sisteme yeniden entegre edilmesini hedefleyen bir aktör. Washington ziyareti, hem Suriye’nin diplomatik geri dönüş çabalarının hem de ABD’nin bölgede yeni bir stratejik denge arayışının sembolü.
Bir yılda olağanüstü dönüşüm: Savaş alanından diplomatik masaya
Suriye’nin geçici Cumhurbaşkanı Ahmed el-Şara, Washington’a inişinin ertesi günü, ABD’li üst düzey askerlerle basketbol oynarken görüntülendi. Bu sembolik fotoğraf, Şara’nın geçirdiği hızlı dönüşümün özeti niteliğinde.
Daha bir yıl önce:
-
ABD güçlerine karşı Irak’ta savaşmış,
-
El Kaide bağlantılı bir örgütü yönetmiş,
-
Suriye’de iç savaşta silahlı isyancı hareketin liderliğini yapmıştı.
Bugün ise:
-
Beyaz Saray’da ABD Başkanı ile görüşüyor,
-
Yaptırımların kaldırılmasını ve uluslararası finans sistemine erişimi pazarlık ediyor.
Şara’nın kendisini Ocak ayında “geçici devlet başkanı” ilan etmesinden bu yana 20’den fazla ülkeye yaptığı ziyaret, Suriye’nin diplomatik izolasyonunu kırma stratejisinin parçası.
Trump yönetimi, Şara ile “yeni dönem” arayışında
ABD Başkanı Donald Trump, Şara’yı ilk kez Mayıs ayında Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın arabuluculuğunda yapılan görüşmede tanıdı ve toplantı sonrası kameralar karşısında:
“Genç, güçlü bir lider.”
“Etkileyici bir geçmiş.”
ifadeleriyle destek verdi. Ardından bazı yaptırımların kaldırılması talimatı geldi.
Bu adımın Washington açısından iki amacı var:
-
Suriye’yi İran ve Rusya ekseninden uzaklaştırmak,
-
Suriye’yi yeniden Orta Doğu güvenlik mimarisine entegre etmek.
Ancak en sert yaptırımların kaldırılması ABD Kongresi’nin onayına bağlı. Bu nedenle Şara’nın Washington’daki önceliği yaptırımların kaldırılması için destek bulmak ve İsrail’in Suriye’nin güneyindeki askeri varlığına son verilmesi konusunda Trump’tan baskı talep etmek.
Suriye’nin yeni dış politika mimarisi: “Kimseye tamamen yaslanmayan” bir strateji
Şara’nın diplomatik atağının merkezi, çok yönlü denge stratejisi:
-
ABD ve Batı ile siyasal normalleşme,
-
Aynı anda Rusya’yı karşısına almama,
-
Bölgesel destek ayağında Suudi Arabistan ve Türkiye.
Şara bunu açıkça dile getirdi:
“Yeni dönemde hiçbir ülke tek bir eksene bağlı kalmamalı.”
Bu yaklaşım özellikle çok kutuplu dünyada “denge diplomasisi” izleyen gelişmekte olan ülkelerle uyumlu.
Moskova’yı karşısına almadan Batı’ya dönüş
Rusya, onlarca yıl Suriye rejiminin ana destekçisi oldu. Şara’nın iktidara gelişinden sonra bile Rusya’nın Tartus deniz üssü faaliyetlerine devam ediyor.
Şara, CBS’e verdiği röportajda:
“Rusya ile çatışmak Suriye’nin çıkarına olmaz.”
dedi.
Bu, Washington hattında ilerlerken Moskova’yı dışlamamaya yönelik bilinçli bir strateji.
Ekim ayında Kremlin’de Putin’le görüşmesi de bu mesajı pekiştirdi.
Bölgesel dinamik: Suudi Arabistan ve Türkiye aktif rol alıyor
Batı’da yıllarca “terör listesinde” yer alan Şara’nın uluslararası arenada meşruiyet kazanmasında iki ülkenin adı öne çıkıyor:
-
Suudi Arabistan → Aracılık ve diplomatik açılım
-
Türkiye → Suriye’de yeni geçiş döneminin siyaseten desteklenmesi
Bu işbirliğinin arkasında şu motivasyon var:
-
İran ve Rusya’nın bölgedeki ağırlığının azaltılması,
-
Suriye’nin yeniden inşasında ekonomik fırsatların yakalanması.
ABD için risk: Şara, “stratejik kumar” mı?
Uzmanlar, Trump yönetiminin Şara’ya verdiği desteğin yüksek risk içerdiğini söylüyor.
Orta Doğu uzmanı Joshua Landis’e göre:
“ABD, Şara’ya büyük bir kumar oynuyor çünkü alternatifi yok.”
ABD açısından tablo şu şekilde:
-
Lübnan siyasi çöküş içinde,
-
Irak’ta İran’a yakın milis yapıları etkili,
-
Suriye ise yeniden şekillenebilir tek dosya olarak görülüyor.
Bu nedenle Washington, “kontrollü normalleşme” stratejisi izliyor.
Şara’nın hedefi: Suriye’nin izolasyonunu bitirmek
Savaş sonrası Suriye:
-
Ekonomik olarak çökmüş durumda,
-
Finans sistemine erişimi yok,
-
Yaptırımlar nedeniyle yatırım çekemiyor.
Şara’nın diplomatik atağının stratejik hedefleri:
-
Yaptırımların kaldırılması,
-
Bankacılık sistemine yeniden entegrasyon,
-
Suriye’nin yeniden inşasına dış yatırım çekmek.
Bu nedenle Beyaz Saray ziyareti Şara için yalnızca bir diplomasi adımı değil — uluslararası meşruiyet fotoğrafı.
Yeni Suriye denkleminde Ankara’nın yeri
Türkiye için Şara’nın yükselişi hem fırsat hem risk barındırıyor.
Fırsat:
-
İran ve Rusya etkisinin azalması,
-
Yeniden inşa sürecinde ekonomik rol.
Risk:
-
ABD–Şara yakınlaşmasının Suriye’nin kuzeyinde Kürtlere yeni siyasi statü tartışmalarını tetiklemesi.
Ankara’nın mesajı açık:
“Normalleşmeye evet, kuzeyde statüye hayır.”
Sonuç: Beyaz Saray fotoğrafı, yeni Suriye döneminin başlangıcı
Şara’nın Washington ziyareti:
-
Suriye’nin yıllar süren izolasyonunu kırması açısından tarihi bir adım,
-
ABD’nin Orta Doğu denkleminde yeni bir güç mühendisliğini işaret ediyor.
Bir zamanların cihatçı komutanı olan Şara, bugün diplomatik sahnenin merkezinde.
Dün ABD ile savaşmıştı.
Bugün ABD ile müzakere ediyor.
Ve bu yalnızca Suriye için değil — bölge dengeleri için de bir dönüm noktası.
Kaynak: CNN
Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]
