BM Raporu: Türkiye’de Kuraklık Derinleşiyor, Toprakların %88’i Çölleşme Riski Altında

Birleşmiş Milletler’e göre Türkiye hızla su fakiri ülke konumuna yaklaşıyor. Yağışlar azalıyor, yeraltı suları tükeniyor, obruklar artıyor ve tarım tehdit altında.

Birleşmiş Milletler tarafından yayımlanan son rapora göre, Türkiye yarı kurak bir ülke olup, topraklarının %88’i çölleşme riski altında bulunuyor. İklim değişikliği kaynaklı sıcaklık artışları ve azalan yağışlarla birlikte Türkiye’nin birçok bölgesinde su kıtlığı derinleşiyor. 2100 yılına kadar batı ve güneybatı bölgelerde sıcaklıkların 4–5°C, iç bölgelerde ise 5–6°C artması bekleniyor.

Türkiye “Su Stresi” Altında: Kişi Başına Su 2030’da 1.000 m³ Altına Düşebilir

Birleşmiş Milletler, Türkiye’yi 2019 itibarıyla “su stresi yaşayan ülke” olarak sınıflandırdı. Türkiye’de kişi başına düşen yıllık tatlı su miktarı şu anda 1.350 m³. Ancak kuraklık, nüfus artışı ve sanayileşme nedeniyle bu rakamın 2030’a kadar 1.000 m³’ün altına düşerek “su fakiri ülke” kategorisine girme riski bulunuyor.

Tarım ve Orman Bakanlığı’na göre, 2030 itibarıyla Türkiye nüfusunun yarısı ve sulanan tarım arazilerinin %80’i su kıtlığı tehlikesiyle karşı karşıya kalabilir.

2023 Su Yılı: Yağışlar %6 Azaldı, Bazı Bölgelerde Kriz Derinleşti

2023’te Türkiye genelinde yağışlar uzun dönem ortalamasının %6 altında gerçekleşti. Hatay’da yağışlar %55 azalırken, Trakya’daki illerde bu oran %40’ı buldu. Marmara’da yağışlar %25 düştü. Kuraklık nedeniyle yer altı sularında ciddi çekilmeler yaşandı; göller küçüldü, barajlar alarm verdi.

İstanbul’da üç büyük baraj havzasının doluluk oranı Temmuz 2023’te sadece %4,81’e kadar geriledi. En düşük doluluk oranı %3,91 olarak ölçüldü. Uzmanlar, İstanbul’un su ihtiyacının karşılanmasında kritik seviyeye ulaşıldığını belirtti.

Obruklar Arttı: Konya, Niğde, Nevşehir ve Eskişehir Etkilendi

Kuraklık, özellikle Konya Kapalı Havzası’nda obruk (sinkhole) oluşumlarını hızlandırdı. Yeraltı su seviyesinin yılda yaklaşık 2 metre gerilediği bölgede, her yıl 500 milyon m³ su kaybı yaşanıyor. Aksaray, Ankara, Karaman, Sakarya gibi illerde de benzer sorunlar yaşanıyor. Obruklar, hem yerleşim alanlarını hem de altyapıyı tehdit ediyor.

Tarımda Üretim Azaldı: Tarlalar Nadasa Bırakıldı

2023’teki kuraklık nedeniyle İstanbul dışında pek çok bölgede tarımsal üretim sekteye uğradı. Ayçiçeği ve yem bitkileri için yeterli toprak nemi sağlanamadı. Çiftçiler, sulama suyu ve yağmur eksikliği nedeniyle ekim yapamadı.

Trakya’da yıllık yağışların yalnızca %26’sı gerçekleşti. Kuzeybatı Türkiye, normalin sadece %77’si kadar yağış aldı. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, 2024’te tahıl ve endüstriyel ürün üretimi %5 oranında azaldı.

Su Yönetiminde Verimlilik Şart

Türkiye’de su tüketiminin %75’i tarıma gidiyor. Bu nedenle uzmanlar, verimli sulama teknolojilerine yapılacak yatırımların artık zorunluluk haline geldiğini vurguluyor. Boğaziçi Üniversitesi İklim Politikaları Merkezi’ne göre, damla sulama, yağmur hasadı ve modern sulama sistemleri, hem suyu koruyor hem de ürün verimini artırıyor.

Adıyaman Üniversitesi’nden bir akademisyen, bu yöntemlerin 2023–2024 kuraklığı sırasında etkili olduğunu, ancak yaygınlaştırılmaları gerektiğini ifade etti.

Su Krizi 2025’e Sarktı: Güneydoğu’da Yağışlar %6’ya Kadar Düştü

2025’in başlarında Türkiye, son 24 yılın en kurak Ocak ayını yaşadı. Güneydoğu Anadolu’da yağışlar %6’ya kadar gerilerken, İç Anadolu’da ise ortalamanın %30’u kadar yağış düştü. Türkiye Hububat Konseyi, bu durumun özellikle buğday üretimi başta olmak üzere tahıl verimini ve kalitesini olumsuz etkileyeceğini duyurdu.

Birleşmiş Milletler’den Uyarı: Geç Kalmadan Ulusal Eylem Planı Şart

Birleşmiş Milletler raporu, Türkiye’nin su krizine karşı derhal harekete geçmesi gerektiğini vurguluyor. Özellikle tarıma dayalı bölgelerde çölleşme riski artarken, altyapı eksiklikleri ve yanlış su kullanımı krizi derinleştiriyor.

Uzmanlara göre çözüm için şunlar gerekiyor:

• Ulusal çapta su tasarrufu kampanyaları,

• Modern sulama sistemlerine yatırım,

• Yerel yönetimlerle entegre su yönetimi modelleri,

• Baraj ve yeraltı su kaynaklarının entegre planlanması.

Türkiye’nin karşı karşıya olduğu bu iklim tehdidini yönetebilmesi, yalnızca teknik değil, aynı zamanda siyasi irade ve toplumsal farkındalıkla mümkün olacak.

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]