Güldem Atabay
Güldem Atabay: Trump’ın Makro Ekonomik Popülizmi Küresel Dengeleri Yeniden Bozacak
Temmuz ayının başında Avrupa’da iki önemli seçimin sonucunu izledik. Avrupa Parlamentosu seçimlerinin şoke edici sonuçlarının ardından aniden erken seçim kararı…
Temmuz ayının başında Avrupa’da iki önemli seçimin sonucunu izledik. Avrupa Parlamentosu seçimlerinin şoke edici sonuçlarının ardından aniden erken seçim kararı alan Fransa’daki seçim maratonunda ilk turda kazanan aşırı sağa ikinci turda Fransız seçmen solun soluna işaret ederek blok çekti. Kıta Avrupası’nda yükselen radikal sağ dalgasına karşılık İngiltere, merkez sola yaklaşan İşçi Partisi’ni 14 yıl aradan sonra güçlü bir şekilde hükümete taşıdı.
Her üç seçimin de ana dinamik olarak arka planında toplumların belkemiğini oluşturan geniş kitlelerin fakirleşmesiyle artan ekonomik problemleri yatıyor. Küreselleşmenin yarattığı değerden giderek daha az pay alan bu kesimlere radikal sağ partilerin önermesi daha kapalı bir ekonomiyle daha fazla refah. Sol ve daha sol partiler ise neo-liberal politikalar yıllarında daraltılan kamu sektörünün ekonomik aktör olarak yeniden yükselişiyle gelir dağılımı sorununu çözme vaatleri ile aynı ekonomik problemlere odaklanıyorlar.
Paul Krugman NY Times’daki makalesinde “makroekonomik popülizm” deyince hemen ilk akla gelen Latin Amerika’daki 1970’lerin yönetimleri boyunca izlenen enflasyonist salgınlara işaret ediyor. Arjantin’in hem solcu hükümetleri hem de 1976-1983’te on binlerce solcuyu “kaybederken” sorumsuz ekonomi politikalarıyla ülkeyi ödemeler dengesi krizine ve hiperenflasyona götüren askeri diktatörlük dönemlerinin gerisinde hep aynı ekonomik popülizm yatmaktaydı. Bugünlerin makroekonomik popülizmine en canlı örnekse kuşkusuz Türkiye’den. Düşük faizin enflasyona ilaç olduğu fikrinde ısrar ederek Türkiye ekonomisini 2023 seçimleri öncesi ödemeler dengesi krizi ve hiperenflasyonla ile burun buruna getiren sağcı milliyetçi Recep Tayyip Erdoğan hükümetinin yakın tarihli politikaları. Türkiye 2023-2024 seçimleri arasında ağır sorumsuz makroekonomik politikalardan ağır ezici neo-liberal politikalara geçişle makro ekonomik popülizmde seviye atlamış görünüyor.
Küreselleşmiş bir ekonomide pandemi sonrası oluşan dinamiklerin yarattığı enflasyon dalgasına Ukrayna işgalinin eklenmesi fiyat artış hızını ateşlemişti. Tam işler rayına girmeye yaklaşmış görünürken sene başında en büyük jeopolitik risk olarak işaret edilen ikinci bir Trump dönemi ufukta belirmiş görünüyor. İlk Biden-Trump münazarasında dünya dört sene daha ABD’yi yönetmeye talip mevcut Başkan’ın azalmış bilişsel kapasitesine dikkat kesilirken, Trump’ın bir kez daha başkanlığı elde etmesiyle küresel ölçekte felakete yol açabilecek nasıl bir makroekonomik popülizm izleyebileceği geri planda kaldı.
25 Haziran’da her biri çeşitli ekonomi politikalarının ayrıntıları hakkında farklı görüşlere sahip Nobel Ödüllü 16 ekonomist ortak bir bildiri yayımlayarak Trump’ın Kasım ayında kazanması halinde devreye sokacağını ilan ettiği ekonomi planlarının enflasyonu yeniden alevlendireceğini ve küresel ekonomiye kalıcı zarar vereceğini ilan etti. Biden’ın bilişsel kapasitesi tartışmasına hiç girmeden, Biden’ın ekonomi gündeminin Trump’tan çok daha üstün olduğu konusunda hemfikir olduklarını açıkladılar.
Biden’ın Trump’tan aldığı ekonomik mirasın en önemli faktörlerinden biri, COVID-19 mücadelesinde geç kalan Trump’ın ABD iş gücü piyasasında yarattığı kalıcı hasar oldu. Trump dönemindeki milyarderler için yapılan keskin vergi indirimleri vadedilen yatırım artışını hiçbir şekilde gerçekleştirmezken, Biden dönemine hızla artan bir borç sorunu ve bütçe açığı bıraktı.
Biden’ın dönemine damga vuran önemli adımları oldu. Hızla kabul edilen “Amerikan Kurtarma Planı” sayesinde ABD’nin pandemi sonrası toparlanması diğer tüm gelişmiş ülkelerden daha güçlüydü. Neredeyse 50 yıllık ihmalin ardından ABD ekonomisinde eskiyen altyapıyı yenilemek için devreye soktuğu İki Partili Altyapı Yasası ile finansman sağladı. ABD ekonomisinin gelecekteki dayanıklılığını ve rekabet gücünü artıracak şekilde yeni bir sanayi politikası dönemi başlatan 2022 CHIPS ve Bilim Yasası’nı geçirdi. 2022 Enflasyonu Düşürme Yasası ile ABD iklim değişikliği ile mücadelede ve geleceğin teknolojilerine yatırım yapmada uluslararası topluma entegre oldu. Yeni bir virüs olasılığına karşı ekonomik sigorta sağlayan Amerikan Kurtarma Planı ile bir yıl içinde çocuk yoksulluğu oranını yarıya indirdi. Dönemi boyunca siyasi felakete neden olabilecek Fed faiz artışlarına seçim dönemine girmesine rağmen ses çıkarmadı. Para politikasına müdahale etmedi.
ABD Kasım 2024 Seçim Anketleri
Kaynak: The Economist
Trump’ın Kasım 2024’te iktidarı halinde ekonomik planları içinde gümrük tarifelerini yükseltmek var. Tüm ithalatlara yüzde 10 asgari gümrük vergisi ve Çin’den gelen tüm mallara yüzde 60 vergi uygulanmasını öneriyor. ABD pazarını kaybetmemek için Çin’in fiyatları düşüreceği varsayımının enflasyonu artırmayacağını iddia ediyor. Bu ekonomi dışı beklenti tam aksine artan maliyetlerin ABD’li tüketicilere ürün fiyatları olarak yansımasına ve daha yüksek enflasyona neden olacak.
Trump’ın bir diğer planı da ABD’ye yönelen göçü kısıtlamak. ABD’li olmanın ruhuna aykırı olan bu tercihi sonucunda zaten katılaşmış iş gücü piyasasının daha da sıkılaşarak ücretler kaynaklı enflasyon baskıları yaratması kaçınılmaz görünüyor.
Yazının tamamı burada.
BAKMADAN GEÇME
-
Çetin ünsalan
/ 23 Ekim 2024Çetin Ünsalan Yazdı: ‘Evdeyseniz annemler tatile gelecek…’
TÜİK, 2024 yılının ikinci çeyrek seyahat harcamaları istatistiklerini açıkladı. Bir kez daha gördük ki, ortada iç turist yok...
Ekonomi
/ 23 Ekim 2024Bakan Bayraktar: “2035 RES-GES yatırım hedefimiz 80 milyar dolar”
Bakan Bayraktar, toplantıda 11 yılı kapsayan dönemde Türkiye'nin enerji dönüşümü ve yenilenebilir enerji vizyonunu paylaştı...
Ekonomi
/ 23 Ekim 2024Türkiye’de medya ve reklam yatırımları 2024’te yüzde 148,6 büyüdü, pazar ilk 6 ayda 111 milyar TL’yi aştı
Türkiye’de Tahmini Medya ve Reklam Yatırımları Raporu’na göre 2024 yılının ilk 6 ayında toplam medya ve reklam yatırımları bir önceki yılın aynı dönemine göre % 148,6 artarak 111,78 milyar TL’ye ulaştı...
Borsa
/ 23 Ekim 2024Karsan, İspanya Pazarını artık ilk elden yönetecek!
Karsan, İspanya’nın başkenti Madrid’de gerçekleştirilen FIAA Uluslararası Otobüs Fuarı’nda en yeni model ve teknolojilerini sergiledi...
Borsa
/ 23 Ekim 2024ActivTrades Gece Analizi: ‘BIST- USD/TRY’
Bugün özellikle bankacılık ve elektrik hisselerindeki güçlü alımlar endeksin yükselişinde etkili oldu. Ayrıca, holding, havacılık, perakende ve otomotiv hisselerinde de alımlar göze çarptı...
Borsa
/ 22 Ekim 2024Borsa İstanbul günü yükselişle kapattı
BIST 100 endeksi günü 184,21 puan artışla 8838,6 puandan kapattı. Foreks Haber anketine göre BIST 100 endeksinin günü 126,12…
Ekonomi
/ 22 Ekim 2024IMF, Türkiye için büyüme tahminini yayınladı
IMF’nin Dünya Ekonomik Görünüm Raporu’nda, küresel ekonomiye ilişkin büyüme beklentisi 2024 yılı için yüzde 3,2 olarak korunurken gelecek yıl için…
Gündem
/ 22 Ekim 2024Bahçeli TBMM’ye çağırdı, Öcalan’ın avukatları cezaevi müdürlüğüne başvurdu
Terör örgütü PKK’nin lideri Abdullah Öcalan’ın avukatları, 44 aydır haber alamadıkları müvekkilleri Öcalan ile görüşmek için başsavcılık ve cezaevi müdürlüğüne…
Gündem
/ 22 Ekim 2024NBA’de yeni sezon bu gece başlıyor
Amerikan Basketbol Ligi’nde (NBA) 2024-2025 sezonu, 22 Ekim’i 23 Ekim’e bağlayan gece iki maçla başlayacak. NBA’in 79’uncu sezonunun açılış…
Dünya Ekonomisi
/ 22 Ekim 2024ECB/Lagarde: Enflasyon beklenenden daha hızlı düşebilir
Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde, Euro bölgesi enflasyonunun düşüş yolunda olduğunu ve önce düşünülenden daha hızlı bir şekilde…
Gündem
/ 22 Ekim 2024Mansur Yavaş’tan Bahçeli tepkisi: Millet de tarih de affetmez
Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin Öcalan çağrısına tepki gösterdi: “Millet de tarih de bunu affetmez.”…
Politika
/ 22 Ekim 2024Bahçeli: “Terörist elebaşı çıkıp tek taraflı silah bıraktığını ilan etmeli”
MHP lideri Devlet Bahçeli, partisinin grup toplantısında konuştu. Çözüm süreci tartışmalarına değinen Bahçeli, “Terörist elebaşı çıkıp tek taraflı silah bıraktığını…
Gündem
/ 22 Ekim 2024‘Yenidoğan çetesi’ işbirliği yapan hastane, ceza ödememek için konkordato ilan etti
‘Yenidoğan çetesi’nin ‘işbirliği’ yaptığı hastanelerden olan Özel Şafak Hastaneler Grubu, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) kestiği yaklaşık 490 milyon liralık cezayı ödememek için…
Benzer Haberler