ANALİZ: Bankalar kredilerde frene bastı, faizler geriliyor

19 Ocak’ta biten veri haftasında, toplam krediler haftalık %0.1  gerilerken, yılın ilk 3 haftasında artış oranı %0.9’la en az %5 olarak açıklanması beklenen Ocak TÜFE’nin çok gerisinde kaldı.

Son 3 ayda yükselen faizlere rağmen genişleyen tüketici kredileri ve bakiyeli kredi kartı harcamaları ise sırasıyla %1.2 ve %1.8 daraldı.

Ticari krediler ise 19 Ocak’la biten haftada %0.2 artış gösterdi.  Ekonomi yönetimi, ticari kredilerin daha hızlı büyümesini, tüketici kredileri ve kredi kartı kullanımının ise daralmasını hedefliyor.

Ancak,  TCMB’nin kredilerin yönünü kestirirken temel gösterge olarak kullandığı 13 haftalık mevsim ve kur etkisinden arındırılmış kredi hacmi sadece yıllık %24.8 büyürken, ticari kredilerde bu oran %14.3’te kaldı.   TCMB’nin 2024 sene sonu TÜFE hedefi olan %36’yla tutarlı bir kredi büyümesi, ticari krediler ağırlıklı olmak kaydıyla, %35-38 arasında gerçekleşmeli.  Halbuki, reel olarak kredi hacminin daraldığını görüyoruz.

Bu çıkarım iç talebin önümüzdeki aylarda yavaşlayacağı anlamını taşır. Ancak, 2018’den bu yana kredi hacmi ile milli gelir arasındaki doğrusal ilişki bozuldu. Ekonomistlerin izah edemediği nedenlerden dolayı, artık işletmeler daha az kredi kullanarak ciro üretiyor.

Aşağıdaki grafikten görüleceği gibi, hem mevduat hem de kredi faizlerinin gerilemesi,  ticari kredilerde gerilemenin talep kaynaklı olduğunu anımsatıyor. Eğer bu tez doğruysa, üretim önümüzdeki dönemlerde yavaşlayacak.

Mevduat faizlerindeki gerileme TCMB’nı endişelendirmeli, çünkü parasal aktarım mekanizmasının doğru çalışmadığını gösteriyor.    KKM’den çıkan paranın döviz değil, TL’ye dönmesi için mevduat faizlerinin TCMB politika faizine paralel yükselmesi isteniyor.

Velakin, yukarda anıldığı gibi kredi talebinin yüksek faizlerden dolayı çok cılız gelişmesi, bankaların mevduat kovmasına neden oluyor. Bir başka deyişle, piyasada aşırı miktarda para dolaşıyor.

TCMB bu aşırı likiditeyi munzam karşılıkları yükselterek,  depo ihaleleri veya likidite bonoları arz ederek emebilir, ama bir kaç uzmana göre, seçim öncesi para darlığı yaratmaktan çekindiği için bu yönteme başvurmuyor.

FÖŞ Para Analiz