ANALİZ:  Dövizde paralel kur başladı, kur şoku tehlikesi mi var?

Seçim öncesinde dolar kurunda sert artış istemeyen Merkez Bankası (TCMB) döviz piyasasına sıkı kontrol gözetim uygularken, döviz kurlarında bankalar ile Kapalıçarşı arasındaki fark da açılıyor.

HalkTV.com.tr. haberine göre  bankada dolarını TL’ye çevirmek isteyen  vatandaş 19,02 civarında bir kurla karşılaşırken, Kapalıçarşı’da bu rakam 19,66’ya kadar yükseliyor. Hem sıkı gözetim hem de söz konusu yüksek kur nedeniyle, birçok kişi dolarını banka yerine Kapalıçarşı’da bozdurmayı tercih ediyor.

DOLAR SATMAK İSTEYEN KAPALI ÇARŞI’YA GİDİYOR

Ekranda dolar kuru 19,23 görünürken bir bankadan dolar almak isteyen vatandaş 19,64 civarında bir kurla karşılaşıyor. Kapalıçarşı rakamı da bunun biraz üzerinde yer alıyor ancak döviz alımlarına dönük sıkı gözetim uygulandığı için döviz alımı için de Kapalıçarşı tercih edilebiliyor.

ABD merkezli finans ajansı Bloomberg’de 5 Nisan’da yayımlanan “Turks With Dollars to Sell Head to Bazaar to Nab Premium Rate” başlıklı  haberde de doları olan Türklerin, bankalar arası kurla açılan fark nedeniyle Kapalıçarşı’da paraları TL’ye çevirmeyi tercih ettiğini yazdı.

Bloomberg, Kapalıçarşı’daki dolar kurunun, bankalar arası piyasadaki kura kıyasla yaklaşık yüzde 2 primli olduğunu ve bu oranının 9 ayın zirvesinde bulunduğunu belirtti.

Bir ülkede döviz kurun suni olarak belirlenmesi büyük çoğunlukla döviz kıtlığı ve 21 Aralık 2021’de yaşadığımız türden döviz şokları ile sonuçlanır.  Kronik ödemeler dengesi açığı olan ülkelerde, Merkez Bankası veya Hazine dövizde işlem yasakları getirir. Bunun sonucunda resmi ve karaborsa olarak 2 döviz kur belirir.  Bu olguya paralel kur rejimi diyoruz ve genelde döviz krizinden önce son aşamadır.  Lübnan ve Arjantin örnekleri paralel kur rejimlerini anlamak açısından faydalıdır.

SEÇİM SONRASI KURDA ARTIŞ BEKLENTİSİ ETKİLİYOR

Haberde ayrıca, 14 Mayıs’taki seçimi kim kazanırsa kazansın dolar kurunda artış beklendiği, vadeli işlemlerin de kurda artışı fiyatlandığı aktarıldı.

Diken’in derlemesine göre seçim sonrası döviz kuru tahmini yapan Morgan Stanley, HSBC, Standart Chartered ve Wells Fargo’dan sadece Wells Fargo Milleti İttifakı’nın  seçim kazanması halinde TL’nin değer kazanacağını tahmin etti. Diğer 3 kuruluşa göre, seçim sonuçlarından bağımsız, TL değer kaybediyor. Ancak, değer kaybının boyutunu seçimi kazanan tarafın izleyeceği ekonomi politikaları belirliyor.

Dinamik Yatırım Başekonomisti Enver Erkan, “Muhtemelen döviz alım satım fiyatları arasında açılan makas ve düzenleme baskısı nedeniyle insanlar, seçim öncesinde artan fiziki dolar talebiyle birlikte daha kolay işlem yapabilecekleri Kapalıçarşı’ya yöneldi” dedi.

Erkan, “Liralaşma yönünde sıkı adımlar, TL’de yapay fiyatlamalara ve farklı kurların ortaya çıkmasına yol açıyor” değerlendirmesinde bulundu.

MERKEZ BANKASI’NDAN SIKI DENETİM

Seçimler yaklaşırken TCMB’nin dolar talebini kısıtlamaya dönük düzenlemeleri de giderek artıyor.

Kur korumalı mevduatta faiz sınırının kaldırılması ve TL mevduat payını yüzde 60’ın üzerine çıkaramayan bankalara kesilecek cezaların artırılması dışında şirketlerin 100 bin dolarlık döviz taleplerinde bile bankalar TCMB’den onay almak zorunda kalıyor.

Döviz fazlası olan şirketlere düşük faizli kredi verilmezken, TCMB’nin şirketlere döviz bozdurmaları konusunda sözlü talimatlar verdiği de biliniyor.

DÖVİZ ŞOKU İHTİMALİ NEDİR?

14 Mayıs’tan önce TL’nin sert oranda değer kaybı mümkün, fakat zor. Önü alınmayan dış açık nedeniyle, TCMB sürekli FX rezervini yakarak kuru dengede tutmaya çalışıyor. Fakat, gittikçe yükselen TL faizlerine tepki olarak, bireysel DTH’lar çözülürken, Hazine de maliyeti çok pahalı olmasına karşın sürekli borçlanarak TCMB rezervini tahkim ediyor. Geçen hafta %9.3 faizle 7 yıl vadeli ESG dolar tahvili yoluyla $2.5 milyar borçlandı.

Velakin, cumhurbaşkanlığı seçiminin 2ci tura kalması veya cumhurbaşkanlığı ve TBMM’de rakip ittifakların gücü ele geçirmesi halinde, yaşanacak sosyal huzursuzluk ve belirsizlik kaygıları ile yerleşiklerin dövize hucumu TCMB’nin kontrolü eldin kaçırmasına neden olabilir.

Yorum FÖŞ’e aittir.