Merkez Bankası faiz indirdi ama TL-döviz sıkışıklığıyla kredi ve mevduat faizleri tırmanmaya devam ediyor

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre 1 Temmuz haftasında ortalama ticari kredi faizi yüzde 29,6 olarak kaydedildi. Böylelikle Aralık 2018’den bu yana ticari kredi faizlerinde en yüksek seviye görüldü.

Ticari kredi faizleri Nisan sonunda açıklanan zorunlu karşılık kararının ardından yükselmeye başladı. 15 Nisan’da yüzde 20,4 olan faizler, 3 ayda 930 baz puan artış kaydetti. Böylelikle TCMB faizi ile ticari kredi faizi arasındaki makas 15,6 puana ulaştı. Söz konusu rakamlar bankalarca açılan kredilere uygulanan ağırlıklı ortalama faiz oranı olduğundan birçok müşteriye teklif edilen oran bu seviyenin üzerinde bulunuyor.

Kredi ve mevduat faizleri tırmandı

Üst üste gelen önlemler bankaların kredilerde sıkılaştırmaya gitmesine neden olurken, kredi ve mevduat faizlerinde yükseliş devam ediyor.

Son düzenlemelerin ardından banka kredilerinde frene basıldı. Kamu bankaları, ikinci el konut ve tüketici kredisi büyümesini sınırlayan bir politika izliyor. Hem ucuz TL kredilere artan talep hem de Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) başta olmak üzere alınan önlemlerin maliyet artırıcı etkisi ile kredi ve mevduat faizleri de sert yükselişe geçti.

Reuters’ın bankacılık kaynaklarından edindiği bilgiye göre, bazı kamu bankaları ikinci el konut kredisi kullanımı üst limitini 150,000 TL’ye kadar düşürdü. Benzer şekilde kamu bankalarında şube bazlı kredi miktarı ve kredi sayısı uygulaması ile de kredi kullandırmayı azaltıcı önlemler alınıyor.

Dolar mevduat faizi yüzde 6,5’i aştı

Ekonomi yönetiminin krediler üzerinden aldığı önlemlerin maliyete yansımasıyla bir süredir yükselişte olan mevduat ve kredi faizleri ise özel bankalarda daha da yükseldi.

Artan maliyetlerin yansıdığı TL mevduat faizleri yüzde 25’lere doğru giderken, dolar mevduatlarda geçen aylarda yüzde 5 seviyesinde olan faiz bazı bankalarda yüzde 6,5’in üzerine çıktı, Euro mevduatlarda ise bu oran yüzde 5’e yaklaştı.

Bankacılar 13 haftalık kurdan arındırılmış bakıldığında tüketici kredilerinde büyüme hızının nisan sonundaki yüzde 30’lardan haziran sonu itibarıyla yüzde 60’a ulaştığına dikkat çekiyor. Düşük faiz politikası nedeniyle TL’de değerini koruyamayan bireyseller ise iç tüketimi canlandıracak şekilde yüksek kredi kullanımını tercih ediyor. Amaçlanan kredi büyümesinden farklı olarak yüksek enflasyon ortamında bireysel kredilerde aşırı hızlanma trendi ise kamu bankaları tarafından BDDK adımlarına da paralel olarak son dönemde sınırlanmaya çalışılıyor.

Aynı dönemde ticari kredilerde ise büyüme hızı yüzde 55’ten yüzde 40’a doğru geriledi.

Hükümetin ekonomi politikasında cari açığı azaltmak adına istihdam ve ihracat odaklı kurumsal krediler teşvik ediliyor.

“Sabit faizli tahvil,  likidite sıkışıklığına neden oldu”

Konu hakkında bilgi sahibi üst düzey bir bankacı, “Bazı kamu bankaları konut kredilerinde üst limiti 150,000 TL’ye indirdi. Bazıları ise maksimum 500,000 TL konut kredisi kullandırıyor” dedi ve ekledi: “Bankalarda ayrıca bir likidite sıkıntısı oluşmuş durumda. TCMB’nin son düzenlemeleri sonrası bankaların sabit faizli DİBS portföylerini artırmaları likidite sıkışıklığına neden oldu. TL’de sıkışıklığın artmasının da mevduat faizlerindeki yükselişte etkisi büyük” dedi.

Tüketici kredisinde talep patlaması

TCMB, “liralaşma” kapsamında döviz mevduatı karşılığı TL sabit kuponlu tahvil tutulması yönünde adımlar atarken, teminat sisteminde TL’nin ağırlığını artırıcı adımları daha kuvvetlendirdi. Bu adımlar bankaları devasa tutarlarda sabit kuponlu uzun vadeli tahvile yönlendirdi ve likitide bu alana kaydı.

Bir diğer bankacı ise, “Enflasyon nedeniyle bireyler krediye dayalı iç tüketime yönelmiş durumda. Faizler kademeli artıştaydı ancak enflasyon yüzde 80, kredi faizi yüzde 30 olunca son üç aydır bireysel başta olmak üzere tüm kredilerde ciddi bir talep patlaması gördük. Maliyetler BDDK kararlarıyla yükseltildi” diye konuştu.

BDDK, 100,000 TL üzerindeki tüketici kredileri için vade sınırını 24 aydan 12 aya düşürürken, kredi kartı asgari ödeme tutarlarını yüksek miktarlar için haziran başında artırmıştı. Ayrıca konut kredilerinde de 10 milyon TL üzeri değer için kredi kullanımı yasaklandı, değere göre limitler getirildi.

ParaMedya, Dünya