Ekonomi
OVP analizi: Ey, benim iyimser hâllerim, çabuk aldanışlarım…
OVP nedir, uygulanabilir mi diye soranlara
4 Eylül 2022 tarihli Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında 2023-2025 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program (OVP) yayımlandı. Temel büyüklüklere ilişkin özet tabloda şunları görmekteyiz:
OVP’de 2022 yılı büyüme tahmini yüzde 5.0 olurken, 2. yarısında büyümenin %2.9 olarak beklendiği anlaşılıyor.
TCMB’nin son enflasyon raporunda 2022 enflasyon tahmini %60.4 idi. Dolayısıyla hükümet bunu %65.0 olarak ile öngörürken bir sonraki enflasyon raporunda TCMB’den yukarı yönlü bir revizyon beklemek gerekiyor. 2023 yılı enflasyon beklentisi ise yüzde 24.9 düzeyinde.
Cari işlemler dengesinin 2022 yılında 47.3 milyar dolar açık vereceği beklenirken, 2023’te ham petrolün varil fiyatının 102 dolardan 88 dolara düşeceği beklentisinden hareketle enerji faturasının 103.5 milyar dolardan 85 milyar dolara gerileyeceği ve turizm gelirlerinin 34 milyar dolardan 45 milyar dolara yükseleceği beklentisinin vermiş olduğu destekle cari dengenin 22 milyar dolar düzeyinde açık vereceği varsayımında bulunulmuş.
Döviz kuruna ilişkin beklentiler ise şöyle:
2022 yılı için ortalama kur tahmini 16.62 TL. Yılın ilk 8 ayı itibariyle ortalama kur 15.56 TL düzeyindeydi. Dolayısıyla yıl ortalamasının 16.62 olabilmesi için yılın kalan 4 ayında kur ortalamasının 18.74 TL olması gerekiyor. Bu da kurun mevcut duruma göre %2.97 daha artacağı anlamına gelmektedir.
Bir başka husus ise yıl sonunda kur 18.74 TL olursa bundan hareketle, deflatörü kullanarak 2023 ve sonrası için deflatörü kullanarak bir hesaplama yaptığımızda 2025 yılına gelindiğinde kurun 25.77 TL değil 32.78 TL’ye yükseldiği görülüyor. Bu durumda 2022 yılı gerçekleşme tahmini 9.485 dolar olan kişi başı gelir, 2025 yılına gelindiğinde 12.091 dolar değil 9.508 dolar olacak.
2023 yılı için aynı hesaplamayı yaptığımızda 21.52 TL olarak öngörülen ortalama kur 24.80 TL’ye yükselirken, 867 milyar dolar olarak tahmin edilen GSYH 752 milyar dolara gerilemektedir.
Temmuz 2022 itibariyle merkezi yönetim bütçesi yılın ilk 7 ayında 29.54 milyar TL fazla verirken OVP’de 2022 yılı bütçe açığı gerçekleşme tahmini 461,2 milyar TL olmuştur. Bir başka ifadeyle yılın kalan 5 ayında bütçenin 490.74 milyar TL açık vereceği anlaşılıyor.
Bütçe ile ilgili bir diğer husus ise 7 Temmuz 2022 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 7414 Sayılı Kanunda yer alan ek bütçe ile gelir ve giderlerde revizyonlara gidilmekle birlikte açık hedefi 278.37 milyar TL olarak korunmuştu. Hükümet iki ay gibi kısa bir sürede bütçenin ilave 182.8 milyar TL daha da açık vereceğini fark etmiş.
Ocak-Temmuz döneminde net enerji ithalatı 46.6 milyar dolar düzeyinde olup 2022 yılı gerçekleşme tahmininin 103.5 milyar dolar olduğu görülüyor. Bu da kalan 5 ayda 56.9 milyar dolarlık bir fatura olacağı anlamına geliyor. Bir başka ifadeyle önümüzdeki 5 ay boyunca net enerji ithalatı için aylık bazda 11.4 milyar dolar tutarında bir ödeme olacağı anlaşılıyor.
Bir önceki tahminler ile karşılaştırıldığında OVP’nin yine “çok iyimser” kaldığı söylenebilir.
Dr Ali Orhan Yalçınkaya
Çetin Ünsalan: Revizyona muhtaç program
Orta Vadeli Program yayımlandı
