ANALİZ:  Dış ticaret dengesi yine bozuluyor

Ticaret Bakanlığı’nın nisan ayına ilişkin geçici istatistiklerine göre, dış ticaret dengesi 9,9 milyar $ açık verirken, 12 aylık birikimli açık 91,9 milyar $’dan 93,0 milyar $’a yükseldi. Dış açık mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış olarak belirgin bir bozulmaya işaret ediyor. Bu bozulmada temel olarak i) uzatılan Ramazan bayramının ihracatta neden olduğu ilave zayıflama ii) emtia fiyatlarındaki artışın ara malı ithalatı faturasını yükseltmesi ve iii) yeniden hızlanan tüketim malı ithalatı rol oynamış görünüyor. Altın ithalatı ise nisanda yaklaşık 1,6 milyar $ ile geçen aya kıyasla bir miktar arttı.

Son dönemde sıkılaştırma adımlarına bağlı olarak kredilerde gerçekleşen ivme kaybı, altın ve enerji hariç ithalat (özellikle tüketim malı ithalatı) üzerinde henüz etkili olmamış görünüyor.

Ticaret Bakanlığı’nın geçici nisan ayı verilere göre, ihracat yıllık bazda sınırlı artışla 19,3 milyar $, ithalat  ise yıllık %4,2 artışla 29,2 milyar $ olarak gerçekleşti. Böylelikle dış ticaret dengesi nisanda 9,9 milyar $ açık verirken, 12 aylık birikimli dış ticaret açığı 91,9 milyar $’dan 93,0 milyar $’a yükseldi. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilere göre; dış ticaret dengesinde belirgin bozulma görüldü. Dış dengedeki bozulmada hem ihracattaki yavaşlama hem de ithalattaki artış rol oynadı.

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ihracat nisanda aylık bazda yatay seyretti. Veri bülteninde açıkça belirtilmemiş olmakla birlikte, paylaşılan karşılama oranlarından yola çıkarak  altın ihracatının nisan ayında 350 milyon $ civarında olduğunu tahmin ediyoruz. Enerji ihracatı ise son üç aydır ivme kaybetmekle birlikte, uluslararası fiyat artışının da desteğiyle yükseliyor. Altın ve enerji hariç ihracatta ise nisan ayında belirgin bir düşüş var.

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırma işlemi, olağan çalışma günü kayıplarına ilişkin etkileri dışlamakta. Ancak nisan ayında ramazan bayramı tatilinin uzatılması kaynaklı ilave etkiler ile İsrail’e yapılan ihracata yönelik getirilen kısıtlamalar ihracatı sınırlamış olabilir. Ticaret Bakanlığı verilerine göre İsrail’e yapılan ihracat geçtiğimiz yılın nisan ayına göre %26,3 azalarak 315 milyon $ olarak gerçekleşti. İsrail’e yapılan tüm ihracatın durdurulmasına yönelik alınan karar ise mayıs ayı ve sonrasında ihracatı sınırlayacak bir diğer gelişme.

Mevsimsellikten arındırılmış olarak ithalat son üç aydır artıyor; nisanda aylık bazda artış %4,6 oldu.  Bu artışta altın hariç ithalat temel belirleyici oldu. Ticaret Bakanı Ocak-Nisan  döneminde toplam 5,3 milyar $ altın ithalatı (yıllık bazda %55 azalış) yapıldığını açıkladı. Buradan hareketle, nisanda altın ithalatının yaklaşık 1,6 milyar $ civarında gerçekleştiğini hesaplıyoruz. Enerji ithalatı ise nisan ayında petrol fiyatlarındaki yükselişin de etkisiyle (ortalama 84,8$/bbl -89/bbl) %6,5 arttı. Sıkılaştırma adımlarına ve buna bağlı olarak kredi ivmesindeki  yavaşlamaya rağmen altın ve enerji hariç (çekirdek) ithalat gücünü korudu. Mal grupları bazında bakıldığında artışın genele yayıldığı görülüyor.

Emtia fiyatlarındaki artış ara malı ithalatı faturasını artıran bir unsur olurken, yatırım ve tüketim malı ithalatındaki bu güçlü seyirde  henüz yeterince yavaşlamamış talebin de rol oynadığını düşünüyoruz. Bu gelişmeler ışığında, ihracatın  ithalatı karşılama oranı (m.a.) aylık bazda %73,5’ten %70,2’ye, altın ve enerji hariç olarak ise %89,8’den %84,5’e geriledi.

Akbank Ekonomik Araştırmalar