ANALİZ: 2026’ya Girerken Dünyayı Şekillendirecek 5 Büyük Dalga

2025 yılı küresel ekonomi açısından belirsizliklerin, ticaret gerilimlerinin ve yavaş büyümenin öne çıktığı bir dönem oldu. Ancak asıl kritik eşik, birçok yapısal eğilimin aynı anda güç kazandığı 2026 olacak gibi görünüyor. Önümüzdeki yıl, günlük dalgalanmalardan çok daha derin ve uzun vadeli beş ana eğilimin dünya ekonomisini belirlemesi bekleniyor. Bu eğilimler, ülkelerin refahını, şirketlerin kârlılığını ve sıradan insanların hayatını doğrudan etkileyecek.

1. Çin’in Sanayi Hakimiyeti Genişliyor

2026’ya doğru en belirgin eğilimlerden biri, Çin’in küresel sanayideki ağırlığını daha da artırması olacak. Son yirmi yılda Çin; gemi inşası, batarya, elektrikli araç, güneş paneli ve drone gibi sektörlerde dünya liderliğine yükseldi. Şimdi ise daha önce Batılı devlerin “dokunulmaz” kabul edildiği alanlara yöneliyor. Uzay teknolojileri, ileri çip üretimi, biyoteknoloji, kimya ve yüksek hassasiyetli makine üretimi bu alanların başında geliyor.

Bu yükseliş tesadüfi değil. Çin’in izlediği model, devlet destekli yoğun rekabet üzerine kurulu. Önce belirli sektörler sübvansiyonlarla destekleniyor, ardından bu destekler kademeli olarak azaltılıyor. Ayakta kalan şirketler ise küresel ölçekte rekabet edebilen devlere dönüşüyor. Bu yöntem her sektörde başarılı olmasa da, genel eğilim Çin’in daha fazla alanda söz sahibi olacağına işaret ediyor.

2. Ticaret Savaşları Yayılıyor

Çin’in artan rekabet gücü, doğal olarak diğer ülkelerin tepkisini çekiyor. 2026’da ticaret savaşlarının yalnızca Çin ile sınırlı kalmayıp daha geniş bir alana yayılması bekleniyor. Bugüne kadar uygulanan gümrük vergileri ve kısıtlamalar, giderek daha fazla ülkeyi kapsıyor. Gelişmiş ekonomiler kendi sanayilerini korumak isterken, gelişmekte olan ülkeler de benzer baskılarla karşı karşıya kalıyor.

Bu süreç, küresel düzenin tek merkezli olmaktan çıkıp çok kutuplu hale gelmesiyle yakından ilişkili. Artık ülkeler askeri güçten ziyade ekonomik araçları daha sık kullanıyor. Gümrük vergileri, yaptırımlar, ihracat yasakları ve yerelleştirme politikaları, yeni dönemin temel enstrümanları haline geliyor. Ancak bu eğilimin düz bir çizgide ilerlemesi de garanti değil. Zaman zaman geri adımlar ve geçici yumuşamalar görülebilir.

3. Kamu Borcu Sınırına Dayanan Devletler

Bir diğer güçlü eğilim, kamu borçlarının hükümetler için giderek daha büyük bir kısıt haline gelmesi. Gelişmiş ülkelerde nüfus hızla yaşlanıyor. Emekli maaşları ve sağlık harcamaları artarken, bu yükü taşıyacak çalışan nüfus azalıyor. Aynı zamanda faiz oranlarının yükselmesi, borcun çevrilmesini daha pahalı hale getiriyor.

Birçok ülke, geçmiş krizlerde ekonomiyi desteklemek için borçlanmayı alışkanlık haline getirdi. Ancak bu yöntem artık sınırına yaklaşıyor. 2026’da yüksek borçlu ülkelerin daha zor kararlarla karşı karşıya kalması bekleniyor. Ya harcamalar kısılacak, ya vergiler artırılacak ya da enflasyon ve para birimi değer kaybı göze alınacak. Bu tablo, özellikle sabit gelirli vatandaşlar için önemli sonuçlar doğurabilir.

4. Yapay Zekâ Balonu Henüz Patlamıyor

Son yılların en çok konuşulan alanlarından biri yapay zekâ. Piyasada bir balon olduğu yönünde ciddi tartışmalar var. Değerlemeler yüksek, beklentiler çok iddialı. Buna rağmen 2026’da bu balonun patlaması beklenmiyor. Bunun iki temel nedeni var.

Birincisi, yapay zekâ teknolojilerinin henüz çok erken bir aşamada olması. İnternetin ilk yıllarında olduğu gibi, gerçek dönüşüm yeni başlıyor. İkincisi ise bazı büyük oyuncuların hâlihazırda ciddi gelirler elde etmesi. Örneğin Nvidia gibi şirketler, yapay zekâ altyapısından bugünden kâr yazabiliyor. Bu durum, piyasanın bir süre daha yüksek beklentileri tolere edebilmesini sağlıyor. Ancak bu, riskin ortadan kalktığı anlamına gelmiyor; sadece ertelendiğini gösteriyor.

5. Tayvan Üzerindeki Jeopolitik Risk

2026 için en yüksek risk barındıran başlıklardan biri, Tayvan çevresinde yaşanabilecek gelişmeler. Askeri bir işgalden ziyade, deniz ve hava yoluyla bir kuşatma ya da fiili abluka senaryosu daha olası görülüyor. Böyle bir adım, uluslararası hukuk açısından gri bir alan yaratırken, küresel ekonomi için son derece yıkıcı sonuçlar doğurabilir.

Tayvan, enerji ve hammadde açısından büyük ölçüde dışa bağımlı. Olası bir abluka, kısa sürede üretimi ve günlük hayatı durma noktasına getirebilir. Dahası, yarı iletken tedarik zincirinin kalbi olan bu bölgedeki bir kriz, dünya genelinde sanayiyi felç edebilir. Böyle bir senaryonun gerçekleşme olasılığı düşük olsa da, etkileri o kadar büyük ki göz ardı edilmesi mümkün değil.

Günlük Dalgalanmalardan Büyük Resme

Bu beş eğilimin ortak noktası, kısa vadeli haber akışlarından ziyade uzun vadeli yapısal dönüşümlere dayanması. Küresel ekonomi her zaman sürprizlere açık olsa da, demografi, borç, teknoloji ve jeopolitik gibi alanlarda yön belli olmaya başladı. 2026, bu yönlerin daha net hissedildiği bir yıl olabilir.

Sıradan vatandaş için bu tablo; daha pahalı finansman, daha fazla ticaret gerilimi ama aynı zamanda yeni teknolojilerle değişen iş yapma biçimleri anlamına geliyor. Şirketler içinse belirsizlikle birlikte büyük fırsatlar da barındırıyor. Ülkeler açısından bakıldığında ise ekonomik dayanıklılık, askeri güçten bile daha önemli hale geliyor.