Yen Carry Trade Çöküşü Küresel Finansal İstikrarı Tehdit Ediyor

Japonya’nın para politikasındaki sert dönüş, yıllardır küresel piyasaları besleyen “yen carry trade” mekanizmasını çökerterek dünya ekonomisini yeni bir kırılganlık dönemine sürüklüyor.

Yen Carry Trade Nedir ve Neden Önemli?

Son otuz yıldır küresel finansal sistemin “görünmez yakıtı” olarak işlev gören yen carry trade stratejisi, Japonya’nın ultra düşük faizlerinden borçlanıp bu parayı yüksek getirili küresel varlıklara yönlendirme mantığına dayanıyordu.

Japonya Merkez Bankası’nın (BOJ) yıllarca faizi sıfıra yakın tutması, küresel fonlara neredeyse bedava maliyetle borçlanma imkânı yarattı. Bu sayede trilyonlarca dolar; ABD tahvillerine, Avrupa bonosuna, gelişen ülke borsalarına, hatta emlak piyasalarına aktı.

Bu görünmez sermaye akımı uzun yıllar boyunca:

• varlık fiyatlarını şişirdi,

• risk iştahını artırdı,

• küresel likidite bolluğu yarattı.

Ancak şimdi bu dev mekanizma hızla çözülüyor.

---

BOJ’un Politika Değişimi Oyunun Kurallarını Bozdu

2023-2024 döneminde BOJ, 17 yıl sonra ilk kez faiz artırarak politika faizini -%0,1’den %0,25’e çekti. Japon devlet tahvili getirileri 1,7% seviyesine yükseldi — bu, 2008’den beri görülen en yüksek seviye.

Bu değişim, carry trade matematiğini kökten bozdu:

• fonlama maliyetleri arttı,

• küresel varlık getirileri düşüyor,

• yen ise değer kazandığı için borçların geri ödenmesi daha pahalı hale geliyor.

Sonuç: leverage ile kurulmuş pozisyonlarda zincirleme tasfiye riski.

---

ABD Likidite Daralması Çöküşü Hızlandırıyor

Sadece Japonya değil, ABD’deki parasal sıkılaşma da carry trade çöküşünü hızlandırıyor.

Fed’in bilançosu 9 trilyon dolardan 7 trilyon dolara indi; sistemdeki fazla likiditeyi ölçen reverse repo hacmi ise 2,7 trilyon dolardan neredeyse sıfıra düştü.

Bankalar:

• acil repo tesisine (Standing Repo Facility) yükleniyor,

• interbank piyasasında fonlama zayıflıyor,

• ABD tahvil piyasasında volatilite rekor seviyelerde.

Bu ortamda yüksek kaldıraçlı carry trade pozisyonları sürdürülemez hale geliyor.

---

Japon Tahvil Piyasasında “Kırmızı Alarm”

Japonya aynı zamanda kendi tahvil krizine sürükleniyor.

• 40 yıllık JGB (Japon Devlet Tahvili) ihalelerinde talep 10+ yılın en düşük seviyesinde.

• 20 yıllık tahvil ihaleleri 2012’den beri en kötü performansını gösterdi.

• 30–40 yıllık tahvil getirileri %3,2–3,5 aralığına yükseldi — Japonya için şok edici seviyeler.

Sigorta şirketleri ve emeklilik fonları ağır kayıplar açıklıyor:

• 4 büyük hayat sigortacısı son çeyrekte 60 milyar dolarlık zarar yazdı.

Japonya’nın borç/GSYH oranı %260 ile dünyada zirvede.
BOJ ise artık yeni tahvil alımı yapmıyor.

Bu tablo, “Japonya yeni bir küresel borç krizinin başlangıcı mı?” sorusunu gündeme getiriyor.

---

Yen’in Güvenli Liman Statüsü Çöküyor

Normalde piyasa çalkantılarında yen değer kazanırdı. Ancak bugün:

• yen, dolar karşısında 10 ayın dibinde,

• euro karşısında tarihinin en zayıf seviyesinde,

• G10 para birimleri içinde açık ara en kötü performansı gösteriyor.

Bunun nedeni:

• Başbakan Sanae Takaichi’nin Trump tarzı genişleyici maliye politikası,

• 25+ trilyon yenlik (161 milyar dolar) dev teşvik paketi,

• BOJ’un faiz artırmama yönünde siyasi baskı altında olması.

Yani: Japonya’nın iç politikası ve yüksek borcu, yen’i güvenli liman olmaktan çıkarıyor.

---

Küresel Yayılma Riski: ABD ve Avrupa da Tehlikede

Japonya’daki tahvil çöküşü diğer büyük ekonomilere de sıçrayabilir.

ABD:

• 30 yıllık tahvil faizleri %5’in üzerine çıktı,

• son ihraçlarda talep zayıf,

• Trump yönetiminin yeni vergi indirimleri bütçe açığını büyütüyor.

Avrupa:

• ECB’nin sıkılaşması borçlanma maliyetlerini artırıyor,

• yüksek borçlu ülkeler (İtalya, Fransa) baskı altında.

Uzmanlara göre birleşik riskler şöyle:

1. Yen carry trade tasfiyeleri

2. Küresel tahvil piyasasında likidite krizi

3. ABD finansal sisteminde fonlama sıkışması

4. Gelişen ülkelerde sermaye çıkışı

---

Yeni Bir Küresel Kriz mi Geliyor?

Ekonomistler uyarıyor:

• Carry trade’in çöküşü 2008 tarzı bir sistemik risk yaratabilir.

• Bu üçlü baskı — yen çöküşü + tahvil krizi + ABD likidite daralması — küresel piyasalarda “mükemmel fırtına” koşullarını oluşturuyor.

• Japonya’daki tahvil krizinin kalıcı hale gelmesi, dünya çapında borçlanma maliyetlerini yukarı çeker.

Kısacası:
30 yıllık ucuz para dönemi sona eriyor.

Ve bu geçiş “yumuşak iniş” değil, sert bir sarsıntıyla olabilir.

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]