Üçlü Balon Tehlikesi: Yapay Zekâ, Kripto ve Borç Balonu Patlarsa Ne Olur?

Küresel ekonomi, aynı anda şişen üç büyük balonla karşı karşıya: yapay zekâ yatırımları, kripto piyasaları ve tarihi seviyelere ulaşan küresel borç. Uzmanlar, bu üçlü balonun birbirini beslediğini ve eşzamanlı bir patlama yaşanması halinde küresel finans sisteminin ciddi bir stres testine girebileceğini belirtiyor.

---

Tarihsel Benzetmeler Uyarıyor, Fakat Hiçbiri Birebir Uymuyor

Ekonomistler, mevcut tabloyu anlamak için tarihteki örneklere bakıyor:

• 19. yüzyıl İngiltere’sindeki demiryolu spekülasyonu,

• 17. yüzyıl Hollanda’daki lale çılgınlığı,

• Napolyon dönemindeki aşırı borçlanma…

Ancak bu kez tablo çok daha karmaşık. Aynı anda üç farklı balon oluşuyor ve hiçbiri tek başına açıklayıcı değil.

---

Bir Balon Diğerini Besliyor

2024 sonlarında yalnızca üç ayda Nvidia’ya 57 milyar dolar giriş oldu. Bu devasa kaynak akışı yapay zekâ yatırımlarını hızlandırırken, “AI balonu” tartışmalarını da alevlendirdi.

• Google CEO’sunun uyarısı çarpıcı: “AI balonu patlarsa hiçbir şirket etkiden kaçamaz.”

• Dev veri merkezlerinin inşa maliyetleri milyarlarca dolar; finansmanı için çıkarılan tahviller ise kredi temerrüt takası (CDS) piyasasını 2008 krizinden beri görülmemiş biçimde hareketlendirdi.

Bazı yatırımcılar, 2008 krizini öngören ünlü isimler dahil, AI altyapısına yönelik bu borçlanmanın yeni bir kırılganlık yarattığını düşünüyor.

---

AI Baskısı Kriptoyu da Zorluyor

Bitcoin’deki son sert düşüş, daha geniş bir kripto çöküşünün habercisi olabileceği yönünde yorumlara yol açtı.

• Birçok şirket, Bitcoin madenciliğinden AI veri merkezi inşasına yöneldi.

• Bitcoin’in tarihi fiyat döngülerine bakan analistler, kriptonun diğer varlıklardaki düşüşlerin erken habercisi olabileceğini söylüyor.

Kripto rezervi tutan şirketler ve ülkeler, volatiliteye daha açık hâle geliyor.

---

Üçüncü ve En Tehlikeli Balon: Küresel Borç

Kamu borcu 2024 sonunda 100 trilyon doları aştı.
Toplam borç (kamu + özel) küresel ekonominin üç katından fazla.

Öne çıkan riskler:

• Kenya gelirinin yarısından fazlasını borç ödemelerine harcıyor.

• ABD’nin borç yükü, İtalya ve Yunanistan seviyelerini geride bırakmaya hazırlanıyor.

• AI yatırımlarını finanse etmek için yalnızca dört büyük ABD şirketi son aylarda 90 milyar dolar tahvil sattı.

Bu borçlanmanın maliyeti artıyor; bazı teknoloji devlerinin tahvil CDS’leri 2008 seviyelerine yaklaştı.

---

Veri Merkezi Çılgınlığı: Yatırım mı, Yeni Bir Tuzak mı?

Dünya genelinde 12 bin civarında veri merkezi bulunuyor; bunun yarısı ABD’de.
AB ise farkı kapatmak için 20 milyar euroluk AI “gigafactory” programı başlattı.

Bazı analistler, Avrupa’daki yavaş ilerleyişi “oversupply” yani aşırı arz balonuna karşı doğal bir fren olarak görüyor.

---

Paranın Kaçtığı Güvenli Liman: Altın

Ekonomik belirsizlik arttıkça yatırımcılar yeniden altına yöneldi.
Altın fiyatlarının 2026’da tarihi zirve yapabileceği öngörülüyor.

Tulip mania ile karşılaştırılan kripto çılgınlığına karşın altın, geleneksel bir güvenli liman olmayı sürdürüyor.

---

Balonlar Patlarsa Ne Olur?

• AI yatırımlarının önemli kısmı “batık sermaye” olabilir.

• Kripto çöküşü bireysel ve kurumsal portföyleri sarsabilir.

• Küresel borç balonunun patlaması ise 2008’i aşan bir krize yol açabilir.

Yine de bazı uzmanlara göre, özellikle AI altyapısı için yapılan dev yatırımlar uzun vadede değer yaratabilir; kısa süreli sancı, uzun vadeli teknolojik dönüşüm anlamına gelebilir.

Dünya bir “üçlü balon”un eşiğinde. Soru şu: Eşzamanlı bir patlamayı kaldırabilir miyiz?

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz?
Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir.
Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]