SGK’dan engelli istihdamında dev hamle: Beyan bitti, otomatik takip geliyor!

Engelli istihdamında köklü bir değişim kapıda. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), 2026 yılında devreye alınacak otomatik denetim sistemi ile artık beyan dönemine son veriyor. Yeni sistemle birlikte engelli çalıştırma yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverenler anında tespit edilecek. Sosyal Güvenlik Uzmanı İsa Karakaş, Türkiye gazetesinde kaleme aldığı “Artık patronlar engellilerin peşine düşecek! SGK’nın otomatik radarı geliyor, cezalar katlanacak!” başlıklı yazısında, bu dönüşümün istihdamda yeni bir dönemi başlatacağını vurguladı.

Karakaş, Türkiye’deki engelli nüfusunun büyüklüğüne dikkat çekerek 2022 verilerine göre 2 milyon 511 bin 950 engelli vatandaşın bulunduğunu hatırlattı. “Bu kadar büyük bir potansiyel iş gücünün üretim sürecine katılması hem ekonomik hem de toplumsal bir zorunluluktur.” diyen Karakaş, birçok işverenin yasal kotayı görmezden geldiğini belirtti.
Devletin engelli istihdamına yönelik sunduğu teşviklere rağmen kontenjanların boş kalmasını “vicdani bir sorun” olarak nitelendiren uzman, mevcut sistemin beyana dayalı olmasının usulsüzlüklere kapı araladığını ifade etti.

2026’da yürürlüğe girecek “Çalışan Bildirim Sistemi”, işverenlerin SGK kayıtlarını tarayarak engelli istihdamında uyumsuzlukları otomatik olarak tespit edecek. Karakaş, “Artık beyanla kandırmak yok; otomatik sistem her şeyi görecek.” sözleriyle yeni sistemin kararlılığını özetledi.
Bu sayede işverenlerin yükümlülüklerini gizlemesi veya eksik bildirim yapması neredeyse imkânsız hale gelecek.

Karakaş’a göre denetim kadar yaptırımlar da sertleşecek. Mevcut durumda çalıştırılmayan her engelli ve her ay için 30 bin 81 TL olan cezanın, 2026 yılında %25,49 oranında artırılması planlanıyor.
Ancak esas dikkat çekici olan, bu cezanın iki katına kadar yükseltilmesi yönündeki beklenti. Karakaş, bu gelişmeyi “Adeta bir ceza tsunamisi geliyor.” sözleriyle tanımladı.

Ayrıca, çok şubeli firmalara uygulanan il bazlı ceza sisteminin de değiştiğini belirten Karakaş, Temmuz ayında yayımlanan Torba Kanun’la cezaların artık yalnızca iş yerinin merkezinin bulunduğu ilin Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü tarafından uygulanacağını hatırlattı. Bu değişiklikle uygulamada birlik sağlanması hedefleniyor.

Yaptırımların yalnızca özel sektörü değil, engelli ve eski hükümlü çalıştırma yükümlülüğünü yerine getirmeyen kamu kurumlarını da kapsayacağını ifade eden Karakaş, bu sıkı denetim sürecinin uzun vadede olumlu sonuçlar doğuracağına inanıyor.
“Yeni uygulamayla birlikte çok daha fazla engelli vatandaşımız istihdam olanağına kavuşacaktır.” diyen Karakaş, sistemin nihai amacının engelli bireylerin üretim hayatına aktif katılımını sağlamak olduğunu vurguladı.