Yapay zekâ sahte faturanın izini sürdü: 578 milyar liralık işlem mercek altında

Vergi Denetim Kurulu (VDK), sahte fatura ile mücadele kapsamında yapay zeka destekli Kuruluş Gözetimli Analiz (KURGAN) Sistemini devreye aldı. Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan edinilen bilgilere göre, 1 Ekim itibarıyla uygulamaya alınan yeni tedbirlerle birlikte KURGAN aktif olarak kullanılmaya başlandı.

Cari veriler üzerinden çalışan KURGAN Sistemi, ekonomideki tüm alım-satım işlemlerini tarayarak riskli görülenleri tespit ediyor. Sistem, işlemlerin gerçekliğini analiz ederek sahte belgeye ilişkin riskleri kısa sürede ortaya koyabiliyor.

Sistemin geçmiş dönem verileriyle yaptığı analizlerde, 2023 yılına ilişkin 8.753 satıcı ve 35.901 alıcının dahil olduğu yaklaşık 190 milyar liralık işlem, 2024 yılına ilişkin ise 11.530 satıcı ve 52.557 alıcının taraf olduğu yaklaşık 389 milyar liralık işlem riskli olarak değerlendirildi.

Mükerrer alıcı ve satıcılar dışarıda bırakıldığında, iki yıllık süreçte toplam 17.373 satıcı ile 77.834 alıcının taraf olduğu yaklaşık 578 milyar lira tutarındaki işlem risk analizine takıldı. Uygulama kapsamında yalnızca yüksek risk taşıyan işlemler tespit edildi.

KURGAN’ın riskli bulduğu işlemlerle ilgili olarak, alıcı mükelleflere bilgi taleplerini içeren yazılar gönderilmeye başlandı. Şu ana kadar 70 bini aşkın yazı, ilgili mükelleflere ulaştırıldı. Bu bilgilendirme sayesinde, olası bir denetim öncesinde mükelleflerin durumdan haberdar edilmesi amaçlanıyor.

Ayrıca, bu süreçte 17.373 satıcının incelenmesine de başlandı. Alıcılardan gelen yanıtlar, satıcılara yönelik sürdürülecek denetimlerde delil olarak kullanılacak. Gelen açıklamalara göre, bazı incelemelerin kapatılması da mümkün olacak.

Riskli işlemlere taraf olan alıcıların mali müşavirleri de bilgilendirilmekte. Ancak bu yazışmalar, müşavirlere herhangi bir sorumluluk yüklemeyip, sadece mükelleflere rehberlik etmeleri amacı taşıyor.

KURGAN sistemi, yalnızca riskli işlemleri belirlemekte olup; bu işlemlere taraf olan kişilere doğrudan “sahte belge düzenleyicisi” veya “sahte belge kullanıcısı” statüsü kazandırmıyor. Bu sayede, mükelleflerin bilmeden veya hata sonucu sahte fatura kullanmasının önüne geçilmesi hedefleniyor. Uyarıları alan mükellefler, kayıtlarını düzeltme şansına sahip oluyor.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kayıt dışılıkla mücadelede teknolojik yatırımların önemine vurgu yaparak şunları söyledi:

“Bu sistemlerin amacı, mükellefleri cezalandırmak değil; bilgilendirmek ve gönüllü uyuma teşvik etmektir. Her zaman dürüst mükelleflerin hak ve hukukunu koruyoruz. Gerçek alım-satım işlemlerine taraf olanların endişe etmesini gerektiren bir durum yok.”