Erdoğan Putin’le Trump Arasında Sıkıştı

Trump, Türkiye’nin Rusya Enerjisine Bağımlılığını ABD Ortaklığıyla Test Ediyor

RfI yazarı Dorian Jones’a göre, ABD Başkanı Donald Trump, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı Moskova’ya olan enerji bağımlılığını azaltmaya çağırıyor. Ankara’nın Washington’la nükleer ve LNG işbirliğine yönelmesi, Türkiye’nin dış politika dengelerini yeniden şekillendirebilir.

Ankara’ya Washington’dan Enerji Baskısı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin Rus petrolü ve gazına olan yüksek bağımlılığını azaltması yönünde Washington’dan artan baskı altında. ABD Başkanı Donald Trump, Eylül ayı sonunda Beyaz Saray’da gerçekleşen görüşmede, Erdoğan’a “Moskova ile mesafeyi artırması” çağrısında bulundu.

Ziyaret sırasında Türk şirketleri, Amerikan enerji firmalarıyla 20 yıllık milyarlarca dolarlık LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) alım anlaşması imzaladı.

Erdoğan, görüşme sonrasında yaptığı açıklamada, Türkiye’nin ABD ile sivil nükleer enerji alanında da işbirliği yapacağını belirterek enerji alanında Batı’ya yöneldiğinin yeni bir sinyalini verdi.

“Trump, Erdoğan’a büyük bir pazarlık sunuyor,” diyor Washington merkezli Brookings Enstitüsü’nden Aslı Aydıntaşbaş. “Rusya ile dengeleme oyununu bırak, yeniden ortak olalım, bölgenin kilit ortakları haline gelelim.”

Ekonomik Baskı ve Yaptırım Riski

Trump her ne kadar sık sık Erdoğan’dan “arkadaşım” diye söz etse de, geçmişte ekonomik baskıyı bir silah olarak kullanmaktan çekinmedi. İlk döneminde, Amerikalı bir papazın tutuklanması üzerine Türk lirasının sert değer kaybına yol açmıştı.

Uzmanlar, Trump’ın aynı yöntemi Rusya’dan enerji ithalatını sürdüren Türkiye’ye karşı da kullanabileceğini, yani ikincil yaptırımların gündeme gelebileceğini belirtiyor.

Rus fosil yakıtları halen Türkiye’nin toplam enerji arzının yaklaşık yarısını oluşturuyor. Almanya Akademik Değişim Servisi’nden Zaur Gasimov, Avrupa’nın 2022’de yaşadığı enerji krizine atıfla, Moskova’yla ani bir kopuşun Türkiye için ağır sonuçlar doğurabileceğini söylüyor:

“Batı Avrupa’da yaşanan fiyat patlaması tekrar edebilir,” diyor Gasimov. “Zaten yüksek seyreden enflasyon, ortalama Türk vatandaşının hayatını derinden etkiler. Hiçbir iktidar böyle bir riski kolayca göze almaz.”

Ankara, mevcut Rus enerji sözleşmelerini sona erdirmeyi reddediyor ancak Rusya’dan petrol ithalatı son bir yılın en düşük seviyesine indi. On yıllar önce imzalanan bazı doğal gaz anlaşmalarının süresi ise yakında dolacak. Bu durum, Türkiye’ye Moskova’ya bağımlılığı kademeli olarak azaltma fırsatı sunabilir — ki bu adım, Rusya’nın Avrupa pazarındaki son büyük müşterisini de kaybetmesi anlamına gelir.

Erdoğan–Putin Dengesi

Enerji ticareti, Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasındaki ilişkinin uzun süredir temel dayanaklarından biri. Ankara, Ukrayna savaşında Kiev’e destek verirken bile Moskova’yla stratejik bağlarını korumayı başardı.

German Marshall Fund Ankara Direktörü Özgür Ünlühisarcıklı, bu dengenin bölgesel istikrar açısından kritik olduğunu vurguluyor:

“Türkiye ve Rusya, Kafkasya’dan Kuzey Afrika’ya kadar vekalet savaşlarında karşı cephelerde yer aldı,” diyor Ünlühisarcıklı. “Ancak Türkiye genelde üstünlüğü elde ediyor ve Moskova’yla ilişkisini yönetmeyi sürdürüyor.”

Ünlühisarcıklı’ya göre Ankara, Rusya’dan uzaklaşmadan önce Batı’dan güvenlik garantileri talep edecektir. “Türkiye, yeniden Avrupa’ya kabul edileceğinden ve ABD’den güvence alacağından emin olmak ister,” diyor.

Erdoğan bu hafta Putin’le telefonda görüştü; ancak kaynaklara göre iki lider arasındaki temaslar artık daha seyrek. Ankara hâlâ 2015’te yaşanan Rus savaş uçağı krizinin etkilerini hatırlıyor: O dönem Moskova’nın uyguladığı yaptırımlar Türk ihracatını ve turizmini sert vurmuştu.

Moskova’nın Etkisi Azalıyor

Rusya’nın Ukrayna savaşı nedeniyle maruz kaldığı yaptırımlar ve artan izolasyon, Moskova’nın Ankara üzerindeki nüfuzunu zayıflatıyor.

Gasimov, “Türkiye, Rusya için hâlâ Avrupa’ya açılan pencere,” diyor. “Ama bu pencere daralıyor. Türkiye’ye uçuş sayısı artıyor, ekonomik bağımlılık yön değiştiriyor.”

Uzmanlara göre Ankara, artık enerji hattında bir denge unsuru olmanın ötesine geçerek, bölgesel enerji merkezi olma stratejisini hızlandırıyor. Ancak bu geçiş, aynı anda jeopolitik, ekonomik ve güvenlik hesaplarını da yeniden tanımlıyor.

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]