Suriye Barışı: Türkiye’nin Barış Süreci İçin Olmazsa Olmaz Halka

Özet:

Suriye’de kalıcı barış, yalnızca bölgesel istikrar için değil, Türkiye’nin kendi barış sürecinin geleceği açısından da kritik bir öneme sahip. Kürtlerin yoğun yaşadığı Halep’te ateşkesin yürürlüğe girmesinin ardından SDG Komutanı Mazlum Abdi’nin Şam’a giderek Geçici Cumhurbaşkanı Ahmed Şara ile görüşmesi, uzun süredir tıkanan süreci yeniden hareketlendirdi.

Halep’te Ateşkes Sonrası Kritik Görüşme

Suriye’nin ikinci büyük kenti Halep’te Şeyh Maksud ve Eşrefiye mahallelerinde günlerdir süren çatışmalar, ateşkesin yürürlüğe girmesiyle sona erdi. Çatışmalar, Şam yönetimine bağlı güçler ile Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDG) bağlı iç güvenlik birimleri arasında yaşanmış, kentte büyük yıkıma yol açmıştı.

Ateşkesin hemen ardından SDG Genel Komutanı Mazlum Abdi ve beraberindeki heyet, başkent Şam’a giderek Geçici Cumhurbaşkanı Ahmed Şara ve Dışişleri Bakanı Esad Şeybani ile masaya oturdu. Görüşme, hem Kürt bölgelerinde hem de uluslararası diplomasi çevrelerinde “savaş mı, barış mı?” sorusunun dönüm noktası olarak görülüyor.

Şam’da Yoğun Trafik: Abdi, Şara ve ABD Temsilcileri Aynı Masada

Kuzeydoğu Suriye kaynaklı haber ajanslarına göre, görüşmeye SDG lideri Mazlum Abdi, MSD Dışilişkiler Eş Başkanı İlham Ahmed ve YPJ Komutanı Rohilat Afrin katıldı.

Şam yönetimini ise Geçici Cumhurbaşkanı Ahmed Şara ve Dışişleri Bakanı Esad Şeybani temsil ediyor. Toplantı, 10 Mart’ta imzalanan anlaşmanın uygulanmasına yönelik yol haritasını somutlaştırmayı amaçlıyor.

ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack ve CENTCOM Komutanı Amiral Brad Cooper, geçtiğimiz hafta Mazlum Abdi ile Rojava’da görüşmüştü. Washington kaynakları, Barrack’ın da Şam’daki görüşmelere “gözlemci statüsünde” katıldığını doğruladı.

UN Uyarısı: “Suriye bıçak sırtında, yeni bir Libya olma riski var”

Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Financial Times’a verdiği demeçte Suriye’nin “bıçak sırtında” olduğunu ve reform sürecinde ciddi bir rota düzeltmesine ihtiyaç duyulduğunu söyledi.

Pedersen’e göre, sekter şiddet olayları ve yavaş ilerleyen yargı ile güvenlik reformları, ülke içinde büyük bir “endişe ve güvensizlik ortamı” yaratmış durumda.

“Eğer bu süreç rotasından saparsa Suriye, Libya’ya dönüşebilir. Bu riski herkes biliyor ama kimse dile getirmek istemiyor,” diyen Pedersen, Cumhurbaşkanı Ahmed Şara’nın daha hızlı ve kapsayıcı bir geçiş süreci yürütmesi gerektiğini vurguladı.

Şara: Reform Sözü Verdi, Ancak Zemin Kırılgan

Şara, 2024 sonunda Esad rejimini deviren muhalif ittifakın lideri olarak iktidara gelmiş, “tüm etnik ve dini grupları kapsayan” yeni bir yönetim sözü vermişti. Ancak HTS’nin (Heyet Tahrir el-Şam) sahadaki etkisi ve mezhepsel çatışmalar, geçiş sürecini zora sokuyor.

Mart ayında Lazkiye’de Alevi gruplar ile Şara yanlısı güçler arasında çıkan çatışmalarda 1.400 kişi hayatını kaybetmişti. Temmuz ayında ise Süveyda’da Dürzi ve Bedevi gruplar arasında yaşanan şiddet, merkezi otoriteyi zayıflattı.

İsrail’in “Dürzileri koruma” gerekçesiyle Şara güçlerine hava saldırıları düzenlemesi, durumu daha da karmaşık hale getirdi. Pedersen’e göre bu gelişmeler, “Şara’nın halkının kontrolünü kaybettiği” algısını güçlendiriyor.

Kürtlerle Entegre Olma Çabası Sürüyor

Mart ayında imzalanan anlaşma, SDG’nin 60 bin savaşçısının devlet kurumlarına entegre edilmesini öngörüyordu. Ancak Şara yönetimi bu adımı atmakta isteksiz.

Uzmanlara göre, Süveyda ve Lazkiye’de yaşanan mezhepsel çatışmalar, Kürt tarafında da güven krizini derinleştirdi. Pedersen bu durumu şöyle özetliyor:
“Şara Kürtlere siyasi haklarını vermek istiyor ama sahadaki şiddet ve İsrail’in müdahalesi, karşılıklı güveni zayıflattı.”

Yargı Reformu ve Geçiş Adaleti: En Kritik Test

Pedersen’e göre Şara yönetiminin en önemli sınavı, geçiş dönemi adaleti olacak. BM, hem Esad döneminde hem de Şara yanlısı güçlerin son aylarda işlediği suçların bağımsız bir komisyon tarafından araştırılmasını istiyor.

Şara’nın bu yönde adım atacağına dair sinyaller verilmiş olsa da, hükümetin İdlib’den getirilen şeriat kökenli hâkimleri yargı sistemine ataması uluslararası çevrelerde kaygı yarattı.

Pedersen, “Şara’nın geçmişteki hatalardan ders aldığına inanıyorum, ama artık Suriye halkına güven verecek somut adımlar atmak zorunda” dedi.

Suriye Barışı Türkiye İçin Ne İfade Ediyor?

Ankara açısından Suriye’de istikrar, yalnızca sınır güvenliğiyle ilgili değil. SDG–Şam hattında sağlanacak kalıcı ateşkes, Türkiye’nin kendi barış süreci için de yeni bir siyasi zemin yaratabilir.

Suriye’deki Kürt varlığının Şam’a entegre edilmesi, PKK’nın silahsızlanma süreci ve Türkiye’nin sınır ötesi operasyonlarının sonlanması için diplomatik fırsatlar doğurabilir.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçtiğimiz haftalarda Trump ile yaptığı telefon görüşmesinde “Suriye’nin yeniden bütünleşmesinin hem Türkiye’nin hem bölgenin yararına olacağını” vurgulamıştı.

Bu nedenle, Şam’daki Mazlum Abdi–Şara görüşmesi yalnızca Suriye iç barışı açısından değil, Ankara’nın diplomatik manevra alanı açısından da kilit önem taşıyor.

Sonuç: Suriye’de Barış Olmadan Bölgesel Normalleşme Mümkün Değil

Suriye’de çatışmaların yeniden alevlenmesi, yalnızca ülkenin geleceğini değil, Türkiye-ABD ilişkileri, mülteci politikaları ve Ortadoğu barış diplomasisini de doğrudan etkiliyor.

Uzmanlara göre, Şara’nın reform iradesi ve Kürtlerle entegrasyonun başarısı, önümüzdeki aylar içinde Ortadoğu’nun yeni barış mimarisini belirleyecek.

Pedersen’in ifadesiyle: “Suriye’deki bu geçiş süreci, doğru yönetilmezse yeni bir otoriter rejime dönüşebilir. Ama doğru yönetilirse, tüm bölge için yeni bir başlangıcın kapısını aralayabilir.”

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]