Yağız Kutay Işık Yazdı: “Tabelada Faiz, Fişte Gerçek”

24 Temmuz faiz kararı öncesinde TL mevduatta stopaj arttı. Bu sayede mevduat getirisi yeni açılacak hesaplar için düşerken, politika faizinde “örtülü” bir indirim geldi. Bu hamle hem sıkışık bütçeye ilaç hem de faiz kararından önce sahne arkasında bir gevşeme sinyali olarak algılayanlar mevcut. İpuçları ne diyor?

Yeni Şafak Modeli İndirim: Yeni Şafak Gazetesi’nin “terör bitti sıra faiz belasında” başlığı, ekonomi-politik söylemde giderek güçlenen ‘faiz düşürme’ lobisinin kamuoyuna mesajıdır. Bu yaklaşım, parasal sıkılaştırma ile enflasyon arasındaki ilişkiyi reddeden ve agresif indirim talebini ideolojik bir zemine oturtan hattı temsil ediyor. Yıl sonuna kadar 3 toplantı var. Reel kesimin talebi de benzer: Radikal gevşeme ve siyasi hedeflerle ekonomiyi canlandırmak için güçlü faiz indirimi. Önemli riskler diğer tarafı. Kur ve enflasyonda ani bozulma riski. CDS primlerinde hızlı yükselişin yanı sıra, zaten gelmeyen dış yatırımcının gözünde yeni bir güven kaybı daha.

Sabit: Enflasyonla mücadele ısrarı noktasında ciddi bir mesaj olur. TL kısa vadeli zayıflaması durur, siyasi otoriteyle gerilim riskini beraberinde getirir. Bu yüzden iktidarın en önemli silahı ekonomik büyüme ve kredi piyasaları açısından sıkıntı yaratır. Kısaca faiz sabit kalırsa Merkez Bankası, enflasyonu tercih ettiğini ilan etmiş olur. Sonraki hafta cumhurbaşkanı kabine değişimi sırasında başka değişimileri de gündeme getirme riski de var…

Konsensus: Üçüncü ve en güçlü senaryo. Beklenti yönetimi konusunda başarılı merkez bankası yönetimi var. Dolayısıyla benim ve bütün anketlerin öngörüsü 250-350 baz puan indirimi ne şiş yanmasın ne de kebap anlayışına en uygun karar olacaktır. CHP Kurultay davası, Meclis’in açılması ve sonraki PPK… Hepsi eylül ayında. Bu sırada açılım sürecinin normalleştirmesi de bütün odağı ekonomiden uzaklaştıracak. Havalar gibi de insanlar gevşeyecek yazın.

Gerekirse ara toplantı yaparak daha fazla indirim yapabilir önümüzdeki ay. Ancak bu da düşük ihtimal. Zira Türkiye merkez bankacılığı faiz artırımı için ara toplantı koyma pratiğine sahip.

Paranın Yerine Vergi

Son dönemde sadece faizle değil, vergiyle de mesaj veriliyor. Stopaj oranlarının artırılması, piyasada net getiri üzerinde baskı kurarken, aynı anda ÖTV oranları da sert şekilde yükseldi. Araçlarda en az %80 ÖTV var. 50 asgari ücret altında araç yok. Hazine kamu gelirlerini artırmak için dolaylı vergilerle sineğin yağını çıkartıyor. Faizi düşürmek istemeyen merkezin yanında, tüketimi cezalandıran Hazine devreye giriyor. Gelire değil, harcamaya yüklenen bu sistem adaleti değil, çaresizliği büyütüyor. Adalet değil; çaresizlik üreten bir tercih.

Merkez faizi düşürmüyorsa, Hazine tüketimi kısıp bütçeyi kapatmaya çalışıyor. Görünen faiz yetmiyorsa, görünmeyen vergi devreye giriyor.

Faiz kararı kadar, açıklama metnindeki mesajlar da kritik öneme sahip. Şahin bir metin; “enflasyonla mücadele”, “gerekirse sıkılaşma” ifadeleriyle, faiz indirimlerinin yakında sonlanacağı mesajını verir. Güvercin metin; “büyüme ve istihdam” vurgusuyla, faiz indirimi sürecinin hızlanacağına işaret eder. Nötr bir metin ise; “veri odaklı hareket”, “esnek politika seti” gibi ifadelerle piyasanın kafasını karıştırabilir ve piyasaya “bir sonraki PPK’ya kadar enflasyonu takip edelim” mesajını verir. Ama asıl mesaj, faizin kaç puan düştüğünde değil; hangi aracın, ne zaman, kim adına oynandığında gizlidir. Ekonomi yönetimi sadece oran değil, yöntem açıklamalıdır.

Yağız Kutay Işık

Twitter: @yagizkutayisik