Trump, Türkiye’yi F-35 programına döndürmek için İsrail-Suriye normalleşmesini teşvik edebilir

Dış Haber  Kaynakları: ABD Başkanı Donald Trump’ın, Türkiye’yi yeniden F-35 savaş uçağı programına dahil etme karşılığında Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan İsrail ile Suriye arasındaki normalleşme sürecine destek vermesini isteyebileceği öne sürüldü. Bölgesel dengeleri yeniden şekillendirebilecek bu girişim, Ankara’nın Rus S-400 sistemlerinden vazgeçmesini de kapsayan geniş bir diplomatik paketin parçası olabilir.

Washington’un hedefi, Şam’daki Ahmed el-Şaraa rejimini de İsrail’le ilişkileri normalleştiren ülkeler arasına dahil etmek. Bu kapsamda Suriye’ye yönelik yaptırımların kademeli olarak kaldırılmasına başlanırken, Türkiye ile İsrail arasındaki buzları eritmek için Erdoğan’ın desteği kritik bir rol oynayabilir.

ABD’li yetkililere göre, Türkiye’ye F-35 satışı için uygulanan yasağın kaldırılması da bu planın bir parçası olabilir. Ancak bu adım, İsrail’in bölgesel hava üstünlüğü açısından ciddi sonuçlar doğurabileceği için Tel Aviv ve Atina’da tedirginlikle karşılanıyor.

ABD Büyükelçisi: Yıl sonuna kadar çözüm mümkün

Türkiye’deki ABD Büyükelçisi Tom Burke, hafta sonu yaptığı açıklamada, Ankara’nın F-35 programına dönüşünü engelleyen sorunların çözümü için yıl sonuna kadar “gerçek bir fırsat” olduğunu söyledi.

Anadolu Ajansı’na konuşan Burke, “F-35, F-16, S-400, yaptırımlar, gümrük tarifeleri… Bunlar 5 yıldır konuşuluyor. Artık bunları geride bırakmalıyız. Kongre de bu dosyaları yeniden değerlendirmek istiyor” dedi.

Türkiye, Trump’ın ilk başkanlık döneminde 2019 yılında, Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın aldığı için F-35 programından çıkarılmış ve CAATSA yaptırımlarına maruz kalmıştı.

Erdoğan kamuoyunu S-400’den vazgeçmeye hazırlıyor

Türkiye’nin 2,5 milyar dolar ödediği S-400 sistemlerinin kaderi kritik bir konu. ABD Kongresi, bu sistemlerin aktif olarak kullanılmasını kabul etmeye sıcak bakmıyor. Ancak Ankara’nın, bu sistemlerden yüz çevirmesi halinde F-35 yasağının kalkması mümkün olabilir.

Diplomatik kaynaklara göre Erdoğan, S-400 sistemlerinin yetersizliğini kamuoyuna anlatmaya ve geri adım için siyasi zemin hazırlamaya başladı. İsrail’in İran’a karşı üstünlüğünü örnek gösteren Erdoğan, “Toplumumuz artık S-400’lerin ihtiyaçlarımızı tam karşılamadığını gördü. Çok katmanlı bir hava savunma sistemine ihtiyacımız var” dedi.

S-400’lerin Suriye’ye devri gibi bir formül, hem Erdoğan’ın yüzünü kurtarabilir hem de Şam rejimini güçlendirerek Türkiye’nin sınır güvenliği ve göçmen politikasına katkı sağlayabilir.

ABD’nin stratejik üsleri Türkiye’de

Washington’un Türkiye ile ilişkileri yeniden inşa etme isteğinin arkasında yalnızca F-35 meselesi yok. ABD’nin İncirlik Hava Üssü gibi nükleer silah taşıyan kritik tesisleri ve Kürecik Radar Üssü, Türkiye’nin jeopolitik önemini korumasını sağlıyor.

Bu nedenle Ankara’nın yeniden Batı güvenlik mimarisine entegre edilmesi, hem NATO için hem de ABD’nin bölgedeki çıkarları açısından stratejik bir öncelik.

KAAN Projesi tehlikeye girebilir

Eğer Türkiye F-35’leri tekrar satın alabilirse, bu durum Türk savunma sanayisinin prestij projesi olan KAAN savaş uçağı programını zora sokabilir. Henüz geliştirme aşamasında olan KAAN’ın 2030’larda hizmete girmesi planlanıyor. Ancak F-35’lerin sağladığı üstünlük, KAAN’a duyulan ihtiyacı azaltabilir.

İsrail-Suriye yakınlaşmasında Erdoğan kilit figür

Trump yönetiminin Ortadoğu vizyonu, Abraham Anlaşmaları’nın genişletilmesini ve İsrail ile barışan ülkelere Suriye’nin de dahil edilmesini hedefliyor. Bu hedefin gerçekleşmesi için Erdoğan’ın desteği belirleyici olabilir.

Ancak bu süreçte Filistin meselesi, hem Erdoğan’ın tabanında hem de Türk kamuoyunda hassasiyet yaratmaya devam ediyor. Türkiye, 2020’de BAE, Bahreyn ve Fas’ın İsrail ile normalleşmesini en sert eleştiren ülkelerden biriydi. Şimdi benzer bir adımı desteklemesi, Ankara’ya iç politikada yeni zorluklar doğurabilir.

Suriyeli sığınmacıların dönüşü Erdoğan için önemli motivasyon

Erdoğan’ın İsrail-Suriye normalleşmesine destek vermesinin bir nedeni de, Türkiye’de yaşayan yaklaşık 3 milyon Suriyeli sığınmacının dönüşünü sağlamak. Türk devlet verilerine göre, Aralık’taki darbeden bu yana 300 binden fazla Suriyeli ülkesine geri döndü.

Erdoğan, Şam’da el-Şaraa rejiminin hızlı biçimde istikrar kazanmasıyla, bu sürecin hızlanacağını ve sığınmacıların gönüllü olarak ülkelerine dönebileceğini hesaplıyor.

İran karşıtlığında örtüşen çıkarlar

Her ne kadar kamuoyunda İsrail’e yönelik eleştiriler sürse de, Türk yetkililer İran’ın bölgedeki etkinliğini sınırlamak konusunda İsrail ile ortak çıkarlar paylaştıklarını belirtiyor.

Bir Türk yetkili, Al-Monitor’a yaptığı açıklamada, “İsrail hâlâ neden bizim çıkarlarımızla örtüştüğünü anlamıyor. Biz de İran’ın Esad sonrası Suriye’de tekrar güç kazanmasını istemiyoruz” dedi.

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]