Trump’tan İran’a Nükleer Program Mesajı: “Denetime Açılmak Zorunda Kalacaklar”

Yeni Nükleer Görüşmeler Gündemde

ABD Başkanı Donald Trump, İran’ın nükleer programını yeniden başlatmaması için uluslararası denetime açık olması gerektiğini söyledi. Beyaz Saray’daki bir basın toplantısında konuşan Trump, İran ile yapılması beklenen görüşmelerde Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) veya güvenilir görülen başka bir kuruluşun denetim yapmasına izin verilmesinin zorunlu olacağını ifade etti. Trump, bu denetimlerin “kendimiz dahil saygı duyduğumuz bir kurum tarafından” yapılabileceğini belirtti.

İran tarafında ise diplomatik söylemler daha temkinli. İran Dışişleri Bakanı Abbas Araghchi, devlet televizyonuna verdiği röportajda, yeni bir nükleer müzakere sürecinin ABD’nin üç nükleer tesise düzenlediği saldırılar nedeniyle “karmaşık hale geldiğini” söyledi. Araghchi, saldırıların ciddi hasar yarattığını kabul etti.

Saldırılarla Gerilen Zemin: “Görüşme İçin Ne Zaman Ne Söz Var”

Trump yönetiminin 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmadan tek taraflı çekilmesiyle bozulan diplomatik ilişkilerde yeni bir sayfa açılabileceği ihtimali konuşuluyor. Trump, önümüzdeki hafta İran tarafıyla görüşmelere başlanabileceğini öne sürdü. Ancak Araghchi, bu ihtimale karşı temkinli bir yaklaşım sergileyerek, “Müzakerelerin yeniden başlaması için hiçbir zaman belirlenmedi, hiçbir söz verilmedi, hatta konuşulmadı,” dedi.

Araghchi, ABD’nin İran’a yönelik askeri müdahalesinin görüşmeleri “daha karmaşık ve zor” hale getirdiğini vurguladı.

Uluslararası Denetim Tartışması: Centrifüjler Devre Dışı Kaldı

ABD Başkanı Trump, düzenlenen saldırılarla İran’ın nükleer programının “tamamen yok edildiğini” iddia etti. Ancak İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney bu açıklamayı yalanladı ve saldırıların “önemsiz” olduğunu savundu. Trump, Hamaney’e doğrudan hitap ederek, “Sen ülkende çok saygı gören, inançlı bir lidersin. Gerçeği söylemelisin. Sana çok ağır bir darbe indirildi,” dedi.

İsrailli üst düzey bir askeri yetkili, İsrail’in saldırılarının İran’ın %90 oranında uranyum zenginleştirme kapasitesini “uzun süreliğine” etkisiz hale getirdiğini belirtti. Ancak bu açıklama, ABD’nin hazırladığı ön raporla tam örtüşmedi. Rapora göre İran, saldırılar öncesinde yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyumu başka bir yere taşımış olabilir.

UAEA Başkanı Rafael Mariano Grossi ise Fransa Radyosu’na yaptığı açıklamada, dağ içine inşa edilmiş Fordo nükleer tesisine verilen zararın “çok büyük” olduğunu belirtti. Grossi, “Centrifüjler oldukça hassas makinelerdir. 30 bin librelik bombaların yarattığı sarsıntı bu cihazlara fiziksel zarar vermemiş olamaz,” dedi. Bu sözlerle birlikte centrifüjlerin artık çalışamaz halde olduğunu doğruladı.

Araghchi de hasarın boyutunu kabul ederek, “Zarar büyük ve ciddi,” dedi. Ancak UAEA müfettişlerinin sahaya girip durumu denetlemesine henüz izin verilmediğini, bu kararın “şimdilik ertelendiğini” söyledi.

Diplomasi ve Gerilim Arasında Zorlu Denge

İran’ın nükleer tesislerine yönelik saldırılar, bölgedeki tansiyonu bir kez daha zirveye taşıdı. Hem İsrail hem ABD tarafından gelen askeri hamleler, nükleer müzakerelerin yeniden başlamasını daha da karmaşık hale getirirken, İran’ın uluslararası denetime izin verip vermeyeceği, önümüzdeki dönemin seyrini belirleyecek en kritik başlıklardan biri olacak gibi görünüyor.