Global Source Partners/Andrew Collier: Çin Ekonomisine Kolay Çözüm Yok: Teşvikler Etkisiz, Yapısal Sorunlar Derinleşiyor

Ticaret savaşları ve konut krizi Pekin’in manevra alanını daraltıyor

Çin ekonomisi, ABD ile yaşanan ticaret gerilimleri ve iç talepsizlikle boğuşurken, son dönemde açıklanan teşvik paketleri piyasaları ikna etmekte yetersiz kaldı. Hükümetin tüketimi doğrudan desteklemek yerine bankacılık sistemi üzerinden müdahale etmeyi tercih etmesi, büyüme üzerindeki etkileri sınırlı kılıyor. Analistler, Pekin’in geleneksel çözümleri tekrarladığını ancak yapısal reformlardan kaçındığını belirtiyor.

2024’te teşvikler kredi ağırlıklıydı, doğrudan talep etkisi zayıf kaldı

Eylül 2024’te açıklanan teşvik paketi, 545 milyar dolarlık kredi garantisi içeriyordu. Ancak bu desteklerin büyük bölümü doğrudan hane halkına değil, altyapı ve konut sektörü gibi daha önce defalarca desteklenen alanlara yönlendirildi. Çin Merkez Bankası ve düzenleyici kurumlar tarafından devreye alınan kredi kanalları, doğrudan tüketim harcamasını artırmak yerine kamu projelerini finanse etmeye yöneldi.

Merkez Bankası’nın sağladığı düşük faizli krediler konut alıcılarına ulaşamadı. Örneğin 2025’in başında başlatılan 5 trilyon yuanlık kredi programında, yalnızca 1,3 trilyon yuan harcandı. Beklenen talebin oluşmaması nedeniyle kredi kullanımı sınırlı kaldı.

2025 Mayıs teşvik paketi: Faiz indirimleri merkezde

Mayıs ayında açıklanan yeni teşvik paketi de ağırlıklı olarak faiz indirimleri ve kredi erişimini kolaylaştırmaya odaklandı. Paketin başlıca maddeleri şöyle:

• 1 trilyon yuanlık yeni borçlanma imkânı

• Politika faizlerinde 0,5 puanlık indirim

• KOBİ kredilerine destek

• Tarım ve emlak sektörüne düşük faizli refinansman

• Konut alımları için düşük faizli kredi genişletmesi

• Bankalara tahvil alımı için kolaylaştırıcı düzenlemeler

Ancak bu teşviklerin çoğu, özel sektörde doğrudan harcamayı değil, kamu bankalarının bilançolarını desteklemeyi hedefliyor. Analistler, tekrar eden bu kredi kanalı temelli politikaların güven oluşturmadığını belirtiyor.

Teknoloji yatırımları yetersiz kaldı

Pekin’in “Yüksek kaliteli büyüme” hedefi çerçevesinde desteklediği teknoloji sektörü, beklenen ivmeyi yakalayamadı. 2024 yılında Çin’in toplam sanayi üretiminin sadece %3,5’i ileri teknoloji firmalarından geldi. Aynı yıl büyümenin %52’si hâlâ emlak ve altyapı yatırımlarından kaynaklandı. Bu durum, Çin’in ekonomik dönüşüm hedefinde ne kadar yavaş ilerlediğini gösteriyor.

Küresel rekabette zayıflama, iç tüketimde temkin

Çin’in sanayi sektörü ihracat odaklı olsa da, iç rekabet koşulları baskı altında. Zayıflayan kâr marjları, şirketleri borçla ayakta kalmaya zorluyor. Son dönemde yerli bankalara uygulanan politik baskılar da özel sektörün krediye erişimini zorlaştırıyor.

Aynı zamanda hane halkı harcamaları da baskı altında. Konut sektöründeki uzun vadeli belirsizlik, halkın tasarrufa yönelmesine neden oluyor. Vergi teşvikleri ve sosyal yardım gibi doğrudan desteklerin eksikliği, tüketimi canlandırmakta yetersiz kalıyor.

Ticaret savaşında yön değişimi: Çin alternatif pazarlar arıyor

ABD ile yaşanan ticaret savaşı nedeniyle Çin, ihracat pazarlarını Güneydoğu Asya ve Avrupa gibi alternatif bölgelere yöneltmeye çalışıyor. Ancak bu stratejinin kısa vadede güçlü bir etki yaratması beklenmiyor. Çin’in ABD’ye ihracatı 2024’te %15,5 azaldı. Buna karşılık ASEAN ülkelerine ihracat %3 arttı. Net etki halen negatif.

Durgunluk sinyalleri: Sanayi üretimi ve perakende satışlar geriliyor

Sanayi üretimi Nisan ayında yıllık bazda %1,2 artarak zayıf bir performans sergiledi. Perakende satışlar ise %2,1 daraldı. ÜFE (üretici fiyat endeksi) Mayıs’ta %4,5 düşerek deflasyonist baskının sürdüğünü gösterdi. Konut satışlarında toparlanma sağlanamazken, büyük şehirlerde fiyatlar düşmeye devam ediyor.

Mayıs ayında Çin hazinesi, 2,5 trilyon yuanlık gelir elde ederken, harcamalar aynı dönemde %4,2 azaldı. Bu da mali teşviklerin kısıtlı kaldığını gösteriyor. Pekin yönetimi, doğrudan nakit transferleri gibi adımlar atmak yerine krediye dayalı çözümleri tercih ediyor.

Sonuç: Geçici çözümler yapısal sorunları gizleyemiyor

Analistler, Çin’in büyüme modelinde ciddi bir dönüşüme ihtiyaç duyduğunu vurguluyor. Mevcut teşvik paketleri kısa vadeli likidite sağlayabilir; ancak talebi canlandırmak ve güveni tesis etmek için daha köklü adımlar gerekiyor. Özellikle tüketimi destekleyecek doğrudan yardımlar, vergisel kolaylıklar ve özel sektöre kredi erişimini artıracak reformlar yapılmadığı sürece, Çin’in yavaş büyüme döngüsünden çıkması zor görünüyor.

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]