Petrol piyasası daha yüksek fiyatlara hazırlanıyor

Petrol gözlemcileri, İsrail’in İran enerji varlıklarına yönelik saldırılarının Orta Doğu arzına yönelik riski artırmasının ardından fiyatların daha da yükselmesine hazırlanıyor.

İsrail, Cumartesi günü gerçekleştirdiği saldırıda İran’ın en büyük sahası olan dev Güney Pars sahasına bağlı bir doğal gaz işleme tesisini geçici olarak devre dışı bıraktı ve Tahran’ın nükleer programına karşı yürüttüğü kampanyanın bir parçası olarak gerçekleştirdiği saldırılarda yakıt depolama tanklarını hedef aldı.

Saldırı uluslararası piyasalara yapılan ihracattan ziyade İslam Cumhuriyeti’nin iç enerji sistemine odaklanmış olsa da, petrol tüccarları ve analistler Cuma günü fiyatların son üç yılın en yüksek seviyesine çıkmasının ardından daha da yükselmesine hazırlanıyor.

ABD yaptırımlarına rağmen İran, OPEC’in en büyük üçüncü üreticisi konumunda. Yemen’deki müttefikleri Husi militanları bölgedeki gemileri taciz etti ve Tahran Basra Körfezi’nde kritik bir geçiş noktası olan Hürmüz Boğazı’nı durdurmakla tehdit etti. Ancak bu kilit deniz geçiş noktasını hiçbir zaman abluka altına almadı.

Rapidan Energy Advisers LLC’nin başkanı ve kurucusu ve eski bir Beyaz Saray enerji yetkilisi olan Bob McNally, “Tırmanan ve muhtemelen uzun sürecek olan savaş ve bunun sivil kayıplarla ekonomik hedeflere yayılması, bu hafta başında ham petrole biraz daha risk primi kazandırmalı,” dedi.

ABD’nin gösterge tahvili West Texas Intermediate Cuma günü %14 kadar yükseldikten sonra varil başına 73$’a yaklaştı. JPMorgan Chase & Co., Hürmüz’ün kapatılmasının uluslararası fiyatları 130 dolara kadar yükseltebileceğini öngördü. Petroldeki bir sıçrama dünya genelinde enflasyon baskılarını arttıracak.

Yarı resmi Tasnim haber ajansının haberine göre İsrail’in Cumartesi günü gerçekleştirdiği saldırı, karadaki Faz 14 gaz işleme tesisinde güçlü bir patlama ve yangını tetikledi ve Güney Pars sahasındaki bir üretim platformunun kapatılmasına neden oldu. Danışman Energy Aspects Ltd’nin jeopolitik başkanı Richard Bronze, “Artık bu eşik aşıldığına göre, İsrail’in İran’ın enerji altyapısını daha fazla hedef alıp almayacağı konusunda sorular olacaktır” dedi. “Tırmanan bir döngünün içindeyiz gibi görünüyor.”

RBC Capital Markets LLC’de küresel emtia stratejisi başkanı ve eski bir CIA analisti olan Helima Croft Cuma günü yayınladığı bir notta, petrol arzının kesintiye uğraması halinde Başkan Donald Trump’ın Suudi Arabistan liderliğindeki OPEC+ ittifakından önemli miktarda yedek üretim kapasitesini kullanmasını isteyeceğini söyledi.

Ancak Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün günde yaklaşık 3,4 milyon varil petrol pompalayan İran’daki ciddi ve uzun süreli bir kesintiyi telafi edip edemeyeceği belirsiz. Sadece bu girişim bile Suudiler ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin enerji altyapısını hedef tahtasına koyabilir. Trump’ın ilk döneminde Tahran’a yönelik baskılara destek veren Riyad’ın Abqaiq’teki kritik petrol işleme tesisi 2019’da Husiler tarafından havaya uçurulmuştu. Washington DC’deki Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi’nde kıdemli araştırmacı olan Clay Seigle, “İran varillerindeki azalmayı dengelemek için OPEC yedek kapasitesi devreye sokulabilir,” dedi. “Ancak Suudi Arabistan ve BAE’nin Tahran’ın zararına bu şekilde fayda sağlaması siyasi açıdan riskli olacaktır.”

Mevcut kargaşada büyük petrol tesislerinin şimdiye kadar zarar görmemiş olması piyasalara bir miktar güvence sağlayabilir.

Singapur merkezli enerji danışmanlık şirketi Vanda Insights’ın kurucusu Vandana Hari, “Bu beklentinin değişmesi ve ham petroldeki risk priminin daha da yükselmesi için muhtemelen çok daha yaygın hasar ve kitlesel sivil kayıplarla birlikte yoğunlaşan bir savaşın kanıtlarını görmemiz gerekir,” dedi.

Tüketim ülkeleri tarafından kurulan Paris merkezli Uluslararası Enerji Ajansı, küresel petrol piyasalarının yavaşlayan yakıt talebi ve OPEC + tarafından yapılan son üretim artışları nedeniyle iyi tedarik edildiğini söyledi. Ajans, gerekirse acil durum stoklarından yararlanmaya hazır olduğunu ekledi.

Pazar günü Trump, Truth Social’da yaptığı bir paylaşımda savaşan iki ülkenin bir barış anlaşması yapması gerektiğini ve yapacağını söyledi. Trump, İsrail’in saldırılarından önce de artan petrol fiyatlarından memnun olmadığını söylemişti.

Hari, Hürmüz Boğazı’na ilişkin korkuların da muhtemelen aşırı olduğunu sözlerine ekledi. Böylesi aşırı bir adım İran’ın kendi ihracat rotasını kesecek ve en büyük müşterisi olan Çin’i zor sokacak. Hari, “İran yıllar boyunca pek çok kez tehdit etmesine rağmen hiçbir zaman kanalı fiilen kapatmadı ve şimdi de kapatacağını sanmıyorum” dedi.