Moody’s: Gıda krizleri gelişen ekonomilerin kredi notunu bozacak

Moody’s Investors Service, tekrarlayan gıda güvensizliği şoklarının gelişmekte olan piyasaların (GOP) kredi risklerini, ekonomik gücünü, kamu maliyesini, eşitsizlik seviyelerini ve cari hesap açıklarını kötüleştireceğini söyledi.  Türkiye’de gıda enflasyonu hızla 3 haneye koşarken, deprem bölgesinde tarımsal üretim ağır darbe yedi. Ülkemiz gıda kıtlığı ile karşı karşıyayken, seçimlerden Erdoğan’ın galip çıkması ve halihazırdaki ekonomi ve tarım politikalarının sürmesi, Hazine’nin kredi notunu da olumsuz etkileyebilir. Moody’sin gıda enflasyonu genele göre en çok sıçrayan ülkeler tablosunda Türkiye de yer alıyor.

Kredi derecelendirme kuruluşu Salı günkü raporunda, Afrika ve Orta Doğu’daki düşük gelirli Gelişmekte Olan Ülkeler (GOÜ) yanı sıra Güney Asya’nın bazı bölgelerinin, su kıtlığı ve şiddetli hava koşullarına karşı kırılganlıkları nedeniyle gelecekteki gıda güvenliği krizlerine karşı savunmasız kalmaya devam edeceğini söyledi. Mozambik, Ruanda, Zambiya ve Etiyopya gıda şokundan en çok etkilenen ülkeler arasında yer alıyor.

Analist Mickael Gondrand, “Makroekonomik zorlukları ve sosyal riskleri şiddetlendiren gıda şoklarıyla, akut gıda güvensizliği, özellikle  iklim  değişikliği riskine  savunmasız olanlar olmak üzere,  bir çok GOÜ için tekrarlayan bir kredi riski kaynağı olacak” dedi. “Küresel gıda fiyatlarındaki oynaklık son yirmi yılda arttı ve şu anki  belirgin sıçrama 15 yılda üçüncü oldu.”

Rapor, küresel gıda güvensizliği ve bunun en savunmasız insan grupları ve az gelişmiş ekonomiler üzerindeki yıkıcı etkisi hakkında büyüyen bir uyarı korosunun parçası. Geçen hafta Dünya Bankası, çift haneli gıda enflasyonunun daha yoksul haneleri vurması ve uzun vadede gıda güvensizliğini artırması nedeniyle, yükselen gıda fiyatlarının bu yıl Orta Doğu ve Kuzey Afrika  ekonomilerinin büyümesi üzerinde baskı oluşturacağını söyledi.

Geçen yıl Şubat ayında Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinden sonra küresel gıda fiyatları yükseldi. Mart 2022’de ulaşılan rekor seviyelerinden bu yana düşmüş olsa da, Moody’s gıda fiyatlarının 2023 boyunca tarihi yüksek seviyelerde kalmasının beklendiğini söyledi. Açıklamada, bu görüşün Ukrayna’nın mahsul üretimi ve dağıtımı, kısıtlı küresel arz, yağış değişkenliği ve gübre tedarikindeki kesintilerle ilgili riskleri yansıttığı belirtildi.

Moody’s, artan küresel gıda talebi, jeopolitik gerginlikler ve iklim risklerinin küresel gıda güvenliğini savunmasız kılacağını söyledi. Yavaşlamakla birlikte devam eden dünya nüfus artışının yanı sıra artan gelirler ve kentleşme sayesinde küresel gıda talebinin hızla yükselmeye devam etmesi bekleniyor.

Jeopolitik çatışmalar, tarımsal üretimi ve gıda ticaretini sekteye uğratırken, artan küresel sıcaklıklar, değişen yağmur düzenleri ve kuraklık, orman yangınları, sel ve sıcak hava dalgaları gibi giderek sıklaşan iklim şokları gıda üretimini daha şimdiden daha az güvenilir hale getiriyor.

Moody’s, 2022’de küresel gıda fiyatlarındaki artışın tüm bölgelerde GOÜ’e zarar vererek daha yüksek yerel fiyatlara ve reel gelirlerin aşınmasına yol açacağını söyledi. Gıda arzı şoklarından kaynaklanan sorunlar, gıdanın hanehalkı harcamalarında daha yüksek bir paya sahip olduğu az gelişmiş pazarları için daha büyük.

Moody’s, “Tarımsal üretimi engelleyen gıda güvensizliği ve iklim şoklarının ekonomik yapı üzerinde uzun süreli etkileri olabilir” dedi. “Gıda kıtlığı ve daha yüksek gıda fiyatları, düşük gelirli hane halklarını sağlık ve eğitime sarfedecekleri kaynakları yeniden tahsis etmeye zorlayarak insan sermayesine ve nihayetinde ekonominin uzun vadeli büyüme potansiyeline zarar verebilir.”

Moody’s, gıda fiyatlarındaki artışın, birçok GOÜ için borcun arttığı bir dönemde ülkelerin mali gücünü de etkileyeceğini söyledi. Yüksek gıda fiyatlarının etkisini dengelemeye yönelik hükümet politikaları, pandemi nedeniyle zaten zayıflamış olan kamu maliyesi üzerinde baskı oluşturdu.

Moody’s, gıda ve tarım ürünleri ithalatçıları için daha yüksek bir ithalat faturasının, bu ülkelerin cari açıkları ve döviz rezervleri üzerindeki baskıları artırarak dış kırılganlık risklerini artırdığını söyledi.

Kredi derecelendirme kuruluşu, yüksek gıda fiyatlarının mevcut eşitsizlikleri kötüleştirmesi ve potansiyel olarak artan toplumsal huzursuzluğa yol açması nedeniyle gıda şoklarının sosyopolitik riskleri de artırabileceğini söyledi. Ajans, “İklim şokları ve gıda güvensizliği, göçe ve nüfusun yerinden edilmesine katkıda bulunuyor ve toprak kaynakları ve suya erişim konusundaki sınır ötesi çatışmaları artırmanın yanı sıra kıvılcım çıkarabilir” uyarısında bulundu.

Tarımsal üretimi engelleyen gıda güvensizliği ve iklim şokları, ekonomik güç üzerinde uzun süreli etkilere sahip olabilir.

“Tarımsal kaynaklar için rekabet, özellikle verimli toprak, su veya besin maddelerinin güvensizliğine ilişkin endişeler yaygın olduğunda, jeopolitik rekabetin hem nedeni hem de sonucu olabilir.”

Moody’s, etkili destek önlemleri ve zamanında finansman mevcut krizin olumsuz sosyal ve ekonomik maliyetlerinin bir kısmının azaltılmasına yardımcı olurken, en çok etkilenen ülkeler için olumsuz kredi etkisini tam olarak telafi etmeyeceklerini söyledi.

Gıda fiyat krizi, gıda güvenliğini ve tedarik zinciri dayanıklılığını iyileştirmeye yönelik bölgesel ve uluslararası çabaları teşvik edecektir.

Ancak raporda, en çok etkilenen ülkelerin birçoğundaki zayıf yönetişimin yanı sıra uzun vadeli uluslararası desteği sürdürmenin zorluğunun bu politika çabalarını engelleyeceği belirtildi.

Kaynak:  Recurring food crises to worsen emerging markets’ credit risks, Moody’s says