Sosyal Medya

Döviz

Yeni Ekonomi Modeli/ Kasım ödemeler dengesi: Fazla öyle kendiliğinden olmuyor

TCMB’nin açıkladığı kasım ödemeler dengesi içinde cari işlemler hesabı 2,681 milyar dolar açık verdi. Böylece yılın ilk 11 ayındaki cari…

Yeni Ekonomi Modeli/ Kasım ödemeler dengesi: Fazla öyle kendiliğinden olmuyor

TCMB’nin açıkladığı kasım ödemeler dengesi içinde cari işlemler hesabı 2,681 milyar dolar açık verdi. Böylece yılın ilk 11 ayındaki cari açık seviyesi 10,816 milyar dolar, 12 aylık cari işlemler açığı 14,256 milyar dolar oldu.

Açıklanan rakamlar içinde hizmetler dengesi kaynaklı net girişler geçen yılın kasım ayına göre 794 milyon dolar artarak 1,916 milyar dolara çıktı. Bu da ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığının 385 milyon dolar azalarak 3,475 milyar dolar olmasında fayda sağladı.

Çekirdek cari denge göstergesi olarak bakılan altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı kasımda 2,41 milyar dolar fazla verdi ve geçen yılın aynı dönemindeki 1,14 milyar doların anlamlı seviyede üzerinde gerçekleşti.

Hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler pandemi sürecinin önceki yıla göre hafiflemesiyle bir önceki yılın aynı ayına göre 712 milyon dolar artarak 1,549 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Birincil gelir dengesinden kaynaklanan net çıkışlar, bir önceki yılın aynı ayına göre sadece 5 milyon dolar arttı ve 986 milyon dolara çıktı.

Geçen senenin kasımında 172 milyon dolar net giriş kaydeden ikincil gelir dengesi kaleminde, bu kasım ayında 136 milyon dolar net çıkış yaşandı.

Cari açık daralsa da finansman kaynaklı problemler büyüyor: Portföy yatırımlarında 1,5 milyar çıkış

Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler yine oldukça düşük; 359 milyon dolar oldu. Portföy yatırımlarında ise faiz indirimlerinin yarattığı olumsuz beklentiler nedeniyle 1,446 milyon dolar tutarında net çıkış vardı. Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurt dışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 938 milyon dolar net alış ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 17 milyon dolar net satış yaptığı görüldü. Yurt dışındaki tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak, Genel Hükümet ve diğer sektörler sırasıyla 1,446 milyar dolar ve 452 milyon dolar net geri ödeme gerçekleştirdi.

Diğer yatırımlar altında, yurt içi bankaların yurt dışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları 1,212 milyon dolar net azalış kaydetti.

Resmi rezervlerde ise bu ay 2,831 milyon dolar net artış gözlendi.

Kaynak girişinin büyüğü kayıt dışı dövizler

Ödemeler dengesinde net hata ve noksan kalemi girişleri 2021 yılı Kasım ayında 4,46 milyar dolar ile bugüne kadar olan en yüksek üçüncü seviye oldu. Net hata ve noksan 2020 yılı Kasım ayında 4 milyar 570 milyon dolar ile tarihi zirvesini görmüştü.

Kaynağı belli olmayan para giriş/çıkışını gösteren net hata ve noksanda esasta kayıt dışı yerli döviz niteliğindeki paranın kaynak olduğu söylenebilir.  Böylece 2021 ilk 11 ayında net hata noksan kalemi 19,7 milyar dolarla oldukça yüksek bir seviyeye yükseldi.

Yeni Ekonomi Modeli Çerçevesinde Kasım ödemeler dengesi

Hazine ve Maliye bakanı Nebati’nin yıl sonu cari açık beklentisi 12 milyar dolar civarında ve bu rakamın Türkiye gibi büyük ekonomi adına oldukça küçük olduğunu söylemekte.  Nebati!ye göre Türkiye’nin cari açık problemi de böylece YEM ile çözülmüş durumda.

Fakat tabi veriler bu açıklamasını doğrulamıyor.

Her şeyden önce kasımdan önceki üç ayda kaydedilen aylık cari fazla pandemi sonrası turizm sektöründeki hızlı toparlanma kaynaklı.  Dolayısıyla kasımda turizm gelirlerinin azalmasıyla cari hesap yeniden anlamlı bir açık seviyesine dönmüş durumda.  İhracat artışı sağlam olsa da YEM’de anlatılanın aksine ihracata bağlı artan ithalat sorunu çözülmüş değil.  İç talebin güçlü olduğu yıllarda da ithal tüketim artıyor.  Dolayısıyla değersiz TL politikasının dış ticaret yapısında yarattığı bir değişim olmaması bir yana, cari fazlaya geçişe de bu üretim yapısı altında kapıyı kendiliğinden açmıyor.

İkincisi finansman tarafındaki bozulan yapı.  Bu bozulma tabi eni bir durum değil ancak iyileşmemesi zaten faiz koruması olmayan TL’yi 2022 için iyice kırılgan hale getiriyor.  Aylık oluşan 2,7 milyar dolarlık cari açığın finansmanında 1,1 milyar dolar sermaye girişi yanında net hata noksan kalemi 4,5 milyar dolar gibi çok büyük bir rakam.  Bu sayede TCMB rezervlerinde 2,8 milyar dolar artış kaydedilmiş oluyor.

Bu döviz girişlerinin kaynağının ne olduğu sorusu akılda kalırken, sürdürülebilirlik sorununu da ön plana çıkarıyor. Yıllık 19,7 milyar dolarlık net hata noksan kaynaklı kaynağı meçhul girişler, 2018 yılında kaydedilen 22,9 milyar doların az altında.  Bu açıdan iki kriz yılında döviz girişlerinin nereden gerçekleştiğinin bilinmemesi, açıklanmıyor ve kategorize edilmiyor oluşu, Türkiye ekonomisinde sağlıklı bir yapıya işaret etmiyor.

 

BAKMADAN GEÇME

Benzer Haberler