Ekonomi
Tüketici güveni dip bulamıyor
Geçen senenin son çeyreğinde hızlı bir büyüme sergileyen Türkiye ekonomisi hız kesmeye mi başladı? Tüketici güvenini ölçen çalışmalara bakılacak olursa gerçekten de öyle görünüyor. Haberde farklı kaynakların ölçtüğü tüketici güven eğilimlerini derledik. İşte sonuçlar.
Ekonomide talep tarafının önemli öncü göstergelerinin başında tüketici güveni anketleri geliyor. TÜİK’in Şubat tüketici güveni endeksi yeni bir karamsarlık dönemini başladığını işaret ederken, BloombergHT’nin Mart ayı için yaptığı öncü çalışma da benzer yönde sonuç verdi. Ipsos ve Aksoy anketleri ise güven endekslerinden daha derin bir tüketim daralmasına ışık tutuyor. Ekonominin yılın ilk çeyreğinde 2021’de aldığı ivmeyi büyük ölçüde kaybetmesi olasılığı yüksek.
Şimdi, hafta içinde bu konuda yayınlanan araştırmalara göz atalım:
Bloomberg HT Tüketici Güven Ön Endeksi geriledi
Rusya-Ukrayna savaşının etkisiyle Bloomberg HT Tüketici Güven Ön Endeksi Mart ayında gerileme kaydetti. Akaryakıt fiyatlarında üst üste görülen yüksek oranlı artışlar da gerilemenin bir diğer nedeni olarak öne çıktı.
Bloomberg HT Tüketici Güven Ön Endeksi Mart ayında bir önceki ayın nihai endeksine göre yüzde 2,13 düşerek 44,36 değerini aldı.
Endeksin detaylarına bakıldığında, tüketicinin ekonominin geneline ilişkin mevcut durum algısında, geleceğe ilişkin beklentilerinde gerileme izleniyor.
Tüketim eğiliminde ise hafif artış gerçekleşiyor.
Rusya – Ukrayna arasındaki savaş ve finansal piyasalara yansımaları Tüketici Güvenindeki gerilemenin temel nedenleri gibi görünüyor.
Akaryakıt fiyatlarında üst üste görülen yüksek oranlı artışlar da gerilemenin bir diğer nedeni olarak öne çıktı.
Bu çerçevede, Bloomberg HT Tüketici Beklenti Ön Endeksi bir önceki aya göre yüzde 1,96 gerileyerek 56,63 oldu.
Şubat TUIK Tüketici güveni de düştü
Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, Şubat ayında bir önceki aya göre %2,8 oranında azaldı; Ocak ayında 73,2 olan endeks, Şubat ayında 71,2 oldu.
Anketler ne diyor?
Araştırma şirketi Ipsos Türkiye Üst Yöneticisi (CEO) Sidar Gedik, son araştırma verilerini aktardı. Buna göre; Her 10 kişiden 9’u “Ülkenin en büyük sorunu ekonomi” diyor. Bireylerin yüzde 59’u gelecek birkaç ay içinde kişisel ekonomik durumunun kötüye gideceğini düşünüyor.
Gedik, krizde insanların alıveriş alışkanlıklarında yaşanan değişikliği şöyle anlattı:
“Uzun zaman sonra ilk defa 2022 Ocak’ta haneler tarafından satın alınan ürün sayısında azalma tespit ettik. Harcamalar önceki aya kıyasla benzer seviyede seyretse bile ocak ayında alınan ürün adedindeki azalma, indirim marketlerine ve market markalarına olan kayış dikkat çekici.
Yumurta ve süt ürünlerinde büyük paketlere yönelim görünüyor.
2021 Ocak’a göre temizlik, kişisel bakım ürünleri pay kaybediyor.
Gıda kategorilerinde et ve atıştırmalıklar düşerken süt ürünleri, genel gıda, yağ gibi temel gıdanın payı artıyor.
Alışveriş alışkanlıklarında her zaman alınan markalar yerine daha uygun fiyatlı markaları tercih etmek, ürünlerin çoklu paketlerini (2’li, 3’lü, 6’lı vs.) daha fazla tercih etmek, ürünlerin daha büyük boylarını / ekonomik boy paketlerini satın almaya başlamak gibi değişimler gözlemliyoruz.
Vatandaşların yüzde 73’ü daha çok fiyat araştırması yapmaya, yüzde 70’i promosyon takip etmeye, yüzde 65’i uygun fiyatlı markalar almaya başlamış.
Vatandaşın, enerji tüketimini ve para harcamayı azaltmak için her geçen gün yeni davranışlar geliştirdiğini ifade eden Gedik, “Dışarıda yemek yemek lüks. Maliyeti azaltmak için evden işe yemek götürme, dışarıya çıkmadan önce evde yemek yeme gibi yöntemlerle tasarruf etme davranışı gözlemleniyor. Sosyal etkinliklere olan ilgi azalıyor. Halkın yüzde 63’ü öncelikli ihtiyaçları karşılayacak şekilde alışveriş yapıyor ve harcamaları minimumda tutuyor. Dışarıda yeme içme ya da dışarıdan yemek sipariş etme ilk kısılacak harcamalardan” diye konuştu.
Toplumun yüzde 79 için bütçesini en çok zorlayan kategorinin elektrik, yüzde 69’u için doğalgaz ve yüzde 63 için de gıda ürünleri olduğunu belirten Gedik, “Tüm kalemlerde fiyat artışlarının çok olduğu görüşü hâkim. Bu da tüketicileri tasarruf yapmaya itiyor” dedi.
Aksoy Araştırma’nın son anketine göre, halkın yüzde 70’i Türkiye’nin en önemli sorununun “ekonomi” olduğunu söylüyor; yüzde 54 şu anki durum için “Berbat” diyor.
Mahfi Eğilmez: Tasarruflar yerine tüketimi destekleyen ekonomi modeli
Çetin Ünsalan: Enflasyon üretimsiz düşmez
