Yapay Zekâ Devrim Vaat Etti, Şirketler Hâlâ Getiri Bekliyor

Özet:

ChatGPT’nin yarattığı büyük beklentiye rağmen, şirketlerin önemli bir bölümü yapay zekâ yatırımlarından henüz somut ve kalıcı bir verim alamadı. Reuters’a konuşan yöneticiler ve danışmanlara göre, yapay zekâ iş dünyasını dönüştürme potansiyelini koruyor ancak bu dönüşüm sanılandan çok daha yavaş ilerliyor.

ChatGPT’nin üç yıl önce sahneye çıkmasının ardından, büyük küçük pek çok şirket üretken yapay zekâyı ürünlerine ve süreçlerine entegre etmek için adeta yarışa girdi. Ancak gelinen noktada tablo daha temkinli. Yapılan son anketler, şirketlerin büyük çoğunluğunun yapay zekâdan beklenen kâr artışını ve verimlilik sıçramasını henüz göremediğini ortaya koyuyor.

Danışmanlık şirketi Forrester’ın 2025’in ikinci çeyreğinde 1.576 üst düzey yöneticiyle yaptığı ankete göre, katılımcıların yalnızca yüzde 15’i yapay zekânın son bir yılda kâr marjlarını artırdığını söyledi. BCG’nin Mayıs–Temmuz döneminde 1.250 yöneticiyle yaptığı çalışmada ise, yapay zekâdan “yaygın ve anlamlı değer” elde ettiğini belirtenlerin oranı sadece yüzde 5 oldu.

Beklentiler Yüksek, Gerçeklik Daha Yavaş

Şirket yöneticileri yapay zekânın uzun vadede iş modellerini dönüştüreceğine inanmayı sürdürüyor. Ancak bu dönüşümün zamanlaması konusunda beklentiler aşağı çekiliyor. Forrester’a göre şirketler, 2026 yılında planladıkları yapay zekâ harcamalarının yaklaşık yüzde 25’ini en az bir yıl erteleyecek.

Forrester analisti Brian Hopkins durumu şöyle özetliyor:
“Bu teknolojiyi geliştiren şirketler, her şeyin çok hızlı değişeceği bir hikâye anlattı. Ama insanlar ve kurumlar o kadar hızlı değişmiyor.”

Buna karşın OpenAI, Anthropic ve Google gibi büyük yapay zekâ şirketleri kurumsal müşterilere daha agresif şekilde yöneliyor. OpenAI CEO’su Sam Altman, şirketlere yönelik yapay zekâ çözümlerinin 100 milyar dolarlık bir pazar yaratabileceğini savunuyor.

“Kolay Düğme” Yanılgısı

Şirketlerin karşılaştığı temel sorunlardan biri, yapay zekâ modellerinin “fazla uyumlu” olması. Kullanıcıyı memnun etmeye çalışan bu modeller, zaman zaman gerçekçi ve eleştirel yanıtlar üretmekte zorlanıyor.

Bunun çarpıcı örneklerinden biri, şarap koleksiyonu uygulaması CellarTracker’da yaşandı. Şirket, yapay zekâ destekli bir “sommelier” geliştirdi ancak sistem kullanıcıya kötü şarap tavsiyelerinde bile nazik davranıyordu. CEO Eric LeVine’a göre, modelin “Bu şarabı muhtemelen sevmezsiniz” diyebilmesi için haftalarca ayar yapılması gerekti.

Benzer sorunlar kurumsal projelerde de yaşanıyor. Kanada merkezli Cando Rail, güvenlik raporlarını özetlemesi için bir yapay zekâ sistemi denedi ancak model, yüz sayfalık kuralları tutarlı şekilde özetleyemedi; zaman zaman eksik ya da hatalı bilgiler üretti. Şirket şimdilik projeyi askıya aldı.

“Bunun kolay bir çözüm olacağını düşünmüştük,” diyor Cando yöneticisi Jeremy Nielsen. “Ama öyle olmadı.”

İnsan Faktörü Geri Dönüyor

Yapay zekânın çağrı merkezlerini ve müşteri hizmetlerini hızla dönüştüreceği düşünülüyordu. Ancak uygulamada sınırlar ortaya çıktı. İsveçli ödeme şirketi Klarna, 2024’te yapay zekâ destekli müşteri temsilcisinin 700 kişilik işi yapabildiğini açıklamıştı. 2025’te ise CEO Sebastian Siemiatkowski geri adım atmak zorunda kaldı: Bazı müşteriler insanla konuşmak istiyordu.

ABD’li telekom devi Verizon da benzer şekilde 2026’ya girerken insan müşteri temsilcilerinin rolünü yeniden artırıyor. Şirket, yapay zekâyı çağrıları yönlendirmek ve basit soruları ele almak için kullanırken, karmaşık konularda insan desteğini vazgeçilmez görüyor.

Verizon yöneticisi Ivan Berg’e göre temel sorun net:
“Empati, yapay zekânın henüz tam olarak ikame edemediği bir alan.”

“Pürüzlü Sınır”: Güçlü Ama Kırılgan

Araştırmacılar, yapay zekânın bazı karmaşık görevlerde mükemmel performans gösterirken basit işlerde tökezlemesini “pürüzlü sınır” (jagged frontier) olarak tanımlıyor. Bir model ileri düzey matematikte çok başarılıyken, basit takvim işlemlerinde hata yapabiliyor.

Bu nedenle şirketler, verilerini yapay zekâya uygun hale getirmek için pahalı ve uzun süren yeniden yapılandırma süreçlerine girmek zorunda kalıyor. Prosus gibi büyük yatırım grupları bile, yapay zekâ ajanlarının temel kavramları anlamakta zorlandığını kabul ediyor.

“İnsanlar yapay zekânın sihirli olduğunu sandı,” diyor Prosus’un yapay zekâ yöneticisi Euro Beinat. “Ama sihir değil; işe yaraması için çok fazla bilgi ve bağlam yüklenmesi gerekiyor.”

Daha Fazla Rehberlik Dönemi

Bu tablo, yapay zekâ şirketlerini de strateji değiştirmeye itiyor. OpenAI ve Anthropic, müşterilerle bire bir çalışan “uygulamalı” ekipler kurarak, şirketlere hazır ürün satmaktan ziyade birlikte çözüm geliştirmeye yöneliyor. Sektöre özel yapay zekâ modelleri geliştiren yeni girişimler de bu boşluğu doldurmaya çalışıyor.

Reuters’a konuşan uzmanlara göre, yapay zekâ devrimi hâlâ masada. Ancak bu devrim, bir anda değil; deneme-yanılma, insan katkısı ve sabırla ilerleyecek.

Kaynak: Reuters

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz?
Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir ve ücretlidir.
Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]