Fed’in Bağımsızlığı Tehlikede mi? Yüksek Mahkeme Trump’ın Yetkilerini Yeniden Tartışıyor

ABD Yüksek Mahkemesi’nin muhafazakâr yargıçları, Başkan Donald Trump’ın bağımsız kurum yöneticilerini görevden alma yetkisini genişletecek kararlara göz kırparken, aynı yaklaşımın Federal Rezerv için geçerli olup olmayacağı büyük tartışma yaratıyor.

---

Trump’ın Fed Üyesi Lisa Cook’u Görevden Alma Girişimi Krizi Büyüttü

Trump, Ağustos ayında Fed Yönetim Kurulu üyesi Lisa Cook’u görevden almaya kalktığında, Washington’da yıllardır hassasiyetle korunan Fed bağımsızlığının geleceği konusunda alarm zilleri çalmaya başladı.

Yüksek Mahkeme, mayıs ayında Fed’in “tarihsel olarak benzersiz” yapısına vurgu yapmış; bu kurumun diğer bağımsız ajanslardan farklı değerlendirilmesi gerektiğini belirtmişti. Ancak Trump’ın Cook’u görevden alma girişimi, bu hukuki çizginin yeniden sorgulanmasına yol açtı.

---

FTC Üyesi Slaughter Davası: Mahkeme Trump’a Hak Vermeye Hazır

Yüksek Mahkeme geçen ay, Federal Ticaret Komisyonu (FTC) üyesi Rebecca Slaughter’ın Trump tarafından görevden alınmasını içeren davayı dinledi.
Soru ve yorumlara bakılırsa, muhafazakâr çoğunluk 1914 tarihli “görevden alma koruması” yasasını geçersiz kılmaya hazırlanıyor.

Bu gelişme şu anlama geliyor:

• Başkanın, Kongre tarafından bağımsız kılınan pek çok kurumun başkanlarını “politik görüş ayrılığı” gerekçesiyle görevden almasının önü açılabilir.

• 1935’ten bu yana geçerli olan emsal kararlar değişebilir.

Ancak aynı yaklaşım Fed için geçerli olmayabilir.

---

Fed İçin “Özel Statü” Vurgusu

Mahkeme, eylülde Slaughter’ın görevden alınmasına izin verirken, Cook için geçici koruma sağlamış ve şu notu düşmüştü:

“Federal Rezerv, ABD’nin ilk iki merkez bankasının tarihsel geleneğini takip eden, benzersiz yapıya sahip yarı-özel bir kurumdur.”

Bu ifade, mahkemenin Fed’in bağımsızlığını koruma eğiliminde olduğunun güçlü bir işareti olarak yorumlanıyor.

---

Trump’ın Ekonomik Ajandası ve Fed: Siyasi Baskı Artıyor

Trump yönetimi, pek çok alanda başkanlık yetkisini genişletirken; göçmenlik, dış yardım kesintileri, federal görevli tasfiyeleri ve LGBT haklarının geri alınması gibi konularda mahkemeler çoğu kez yönetimin lehine karar verdi.

Ancak Fed’in bağımsızlığı, Kongre’den ekonomistlere kadar geniş bir kesim tarafından ABD ekonomik istikrarının temel direği olarak görülüyor.

Cook’un görevden alınması için Trump’ın öne sürdüğü gerekçe —“ipotek dolandırıcılığı”— Cook tarafından reddedilirken, Demokratlar bunun “politika misillemesi” olduğunu savunuyor.

---

Yargıç Kavanaugh: “Fed, Ayrı Bir Yere Sahip”

Uzun süredir federal kurumların yetkilerini sınırlamak isteyen Yargıç Brett Kavanaugh, Fed için istisna yapılması gerektiğini defalarca dile getirdi.

Kavanaugh’a göre:

• Fed’in para politikası üzerindeki etkisi çok büyük.

• Bu nedenle Fed’in doğrudan başkanlık kontrolüne girmesi, ekonomik istikrarı tehdit edebilir.

Mahkeme salonunda da benzer endişeleri dile getirdi:

“Fed’in bağımsızlığının zayıflaması, hepimizi kaygılandırmalı.”

---

Uzmanlar: “Fed için ayrı bir muamele gelecek, ama hukuki dayanak zayıf”

Hukuk profesörü Andrea Katz, mahkemenin büyük ihtimalle Fed için muafiyet tanıyacağını, ancak bunun sağlam bir hukuki gerekçeye dayanmadığını belirtiyor:

“Tarihi incelediğinizde Fed’e özel bir statü yaratmak entelektüel olarak savunulamaz. Fed, pratikte diğer çok üyeli düzenleyici kurullardan farksızdır.”

---

Trump–Fed Çatışmasının Piyasalar Üzerindeki Etkisi

Siyasetçiler ve hukukçular kadar, finans dünyası da bu davayı yakından izliyor.
Çünkü:

• Fed yönetiminin kolayca görevden alınabilir hâle gelmesi, faiz kararlarının siyasi baskıya açık hâle gelmesi anlamına gelebilir.

• Bu da ABD tahvil piyasasında oynaklığı artırabilir.

• Enflasyonla mücadelede bağımsızlık zedelenebilir.

ABD Ticaret Odası bile mahkemeye sunduğu görüşte, Fed’in “özel bir kurum” olarak değerlendirilmesi gerektiğini savundu.

---

Sonuç: Fed’in Bağımsızlığı Tarihi Bir Eşiğin Eşiğinde

21 Ocak’ta görülecek duruşma yalnızca Cook’un görevden alınıp alınamayacağını belirlemeyecek.

Aynı zamanda:

• ABD’de başkanlık yetkilerinin sınırı,

• Merkez bankası bağımsızlığının geleceği,

• Küresel finans piyasalarının istikrarı

açısından tarihi bir dönemeç olacak.

Trump’ın bir kez daha Yüksek Mahkeme’den destek alıp alamayacağı, Fed’in geleceğini belirleyebilir.

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]