İran’da Su Krizi Derinleşiyor: Pezeşkian Başkent Tahran’ın Taşınmasını Yeniden Gündeme Aldı

Özet:

İran son yılların en ağır kuraklığıyla boğuşuyor. Baraj seviyeleri hızla düşerken 15 milyon nüfuslu başkent Tahran, uzmanların “Sıfır Günü” yani suyunun tamamen tükeneceği kritik eşiğe yaklaşıyor. Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkian, yıllardır tartışılan ancak uygulanmayan başkentin taşınması planını zorunluluk olarak duyurdu. Ülke “su iflası” seviyesine gerilerken, çözüm için su yoğun tarımdan vazgeçilmesi, tüketimin azaltılması, atık su geri dönüşümü ve kademeli ekonomik dönüşüm öneriliyor. Ancak uzmanlara göre köklü reformlar yapılmadan başkenti taşımak tek başına krizi çözmeyecek.

---

Tahran Su “Sıfır Günü”ne Yaklaşıyor

İran’da yağış mevsimi başlamasına rağmen birçok bölge neredeyse yağmur görmedi.
Su rezervleri kritik düzeyde, bazı barajlar alarm veriyor.

Cumhurbaşkanı Pezeşkian, Kasım 2025’te yaptığı açıklamada:

“Mevcut tablo değişmezse Tahran yaşanamaz hale gelir.”

diyerek taşınma seçeneğini zorunlu ilan etti.

---

Su İflasına Giden Yol: On yılların birikmiş hataları

Uzmanlara göre İran, kısıtlı suyu sınırsızmış gibi tüketti:

• Su tüketimi yüksek tarıma dayalı üretim,

• Yeraltı sularının aşırı çekilmesi,

• Şehirleşme ve nüfus yoğunlaşması,

• Enerji ve su sübvansiyonları,

• Ambargolar nedeniyle gıda üretiminde kendi kendine yetme ısrarı.

Bu politikalar ülkeyi kalıcı su açığı noktasına getirdi.
İran’da göller kuruyor, yeraltı suları hızla tükeniyor, tuzluluk artıyor.

---

Kuraklık tarihi rekor kırdı

2025 sonbaharı, 1979’dan bu yana Tahran’ın en kurak ve en sıcak sonbaharı oldu.
Yağış eksikliği baraj seviyelerini hızla aşağı çekti, yeraltı suları baskı altında.

Kar erimesi takvimi değiştiği için ne zaman ve ne kadar su geleceği öngörülemiyor.
Yükselen sıcaklık ise tüketimi artırıyor.

Uzmanlar: Kısa vadede tek çözüm daha fazla yağış + tüketimin kısılması.

---

Başkent taşınırsa sorun çözülür mü?

Pezeşkian’ın gündeme getirdiği seçenek:

➡ Başkenti Makran Körfezi kıyılarına taşımak

Ancak araştırmacılar büyük şüpheyle yaklaşıyor:

“Şehir taşınsa bile su tüketimi azaltılmazsa, sorun sadece yer değiştirir.”

Diğer kentlerde de benzer kriz yaşandığından, mesele ulusal ölçekli.

---

Uzmanların çözüm önerileri

• Su yoğun tarımdan aşamalı çıkış

• Daha az su tüketen ürünlere geçiş

• Gıda güvenliği için stratejik ürünlere odaklanma

• Gerekli ürünlerin ithalatla takviyesi

• Kaçak ve aşırı kullanımın engellenmesi

• Su kaybının azaltılması, altyapının yenilenmesi

• Arıtılmış atık suyun yeniden kullanımı

• Yeraltı suyu besleme projeleri

• Ekonominin su tüketiminden bağımsız sektörlere kaydırılması

Ancak uzmanlar uyarıyor: “Ekonomik izolasyon ve yaptırımlar kalkmadan dönüşüm zor.”

---

Ekonomik yansımalar: Riyal çöktü, gıda fiyatları tırmanıyor

Nükleer müzakerelerde ilerleme sağlanamaması sonrası İran riyali tarihi dip olan 1,2 milyon/USD seviyesine geriledi.
Bu çöküş:

• Et, pirinç ve temel gıda fiyatlarını yukarı çekiyor

• Hanelerin yaşam maliyetini ağırlaştırıyor

• Krizin sosyal etkilerini büyütüyor

 

Atilla Yeşilada & Güldem Atabay tarafından hazırlanan haftalık/aylık strateji raporlarına kurumsal abonelik
Yalnızca kurumlara yönelik olup; kapsamlı makro analizler, FX–tahvil–emtia stratejileri, global/Türkiye ekonomisi değerlendirmeleri ve risk senaryoları içerir.
Abonelik ücretlidir. Bilgi ve kayıt için: [email protected]