Kanada’da Siyasetin Sonbahar Dönemi: Geçim Sıkıntısı Gölgesinde Başa Baş Yarış

Sonbahar oturumuyla birlikte ülke nabzı yeniden ölçüldü ve ortaya, sertleşen ekonomik kaygılar, yumuşayan hükümet onayı ve seçmenin “değişim mi, devam mı?” ikilemi arasında sıkıştığı bir tablo çıktı. Yüzeyde rakamlar büyük oynamasa da dip akıntılarının yönü net: geçim baskısı artıyor, güven duygusu kırılgan, liderlik algısı ise hâlâ şekilleniyor. Bu başa baş denge, önümüzdeki aylarda siyasi manevra alanını belirleyecek gibi görünüyor.

Genel Ruh Hali: Sıkışmış ve Tedirgin

Kanadalılar ülkenin gidişatına dair temkinli. Yalnızca yüzde 34 “doğru yönde” gidildiğini düşünürken, neredeyse yarısı (yüzde 49) “yanlış yönde” görüşünde. Yaz aylarında görülen iyimserlik zirvesine (yüzde 40) dönüş yok; beklentiler temkinli, belirsizlik hissi güçlü. Bu kötümserlik ülke sınırlarını aşıyor: Dünyanın doğru yönde ilerlediğini düşünenlerin oranı yüzde 13’te, Amerika Birleşik Devletleri için aynı kanaate sahip olanların oranı ise yüzde 14’te kalıyor. Dış ortamda artan risk algısı, içerideki kırılgan hissiyatı besliyor; yurtdışındaki gelişmeler, ev içindeki tedirginliğin çarpanına dönüşüyor.

Gündemin Zirvesi: Geçim Sıkıntısı Geri Döndü

Hayat pahalılığı yeniden birinci sırada. Seçmenlerin yüzde 62’si geçim sorununu ilk üç mesele arasında gösteriyor; bu oran iki haftada beş puan artmış durumda. Sağlık hizmetleri (yüzde 35) ve ekonomi (yüzde 35) bu başlığın hemen arkasında yer alıyor.

Konutun erişilebilirliği, istikrarlı biçimde yüzde 34 ile gündemin değişmez kalemlerinden biri olmayı sürdürüyor.

Dış politika kaynaklı kaygılar —özellikle ABD’deki siyasi gelişmeler— hâlâ dikkat çekse de (yüzde 33), ev içi masraflar, kira ve fatura baskısı seçmenin zihninde daha ağır basıyor. Suç ve kamu güvenliğine ilişkin endişeler de yükselişte (yüzde 21); “düzensizlik” algısının gündelik hayata sızdığı hissi güçleniyor. Kısacası seçmen, sadece bugünün maliyetlerini değil, “kontrol” ve “adalet” duygusunu da kaybetmekten endişe ediyor.

Hükümet Onayı: Küçük Düşüş, Büyük Uyarı

Carney hükümetine onay yüzde 46’ya gerilemiş durumda; eylüldeki ölçüme göre dört puanlık, haziran zirvesine göre yedi puanlık düşüş söz konusu. Reddediş yüzde 31’e çıkıyor. Bu bir çöküş değil; ancak “balayı” döneminin yerini beklentilerin sertleştiği bir evreye bıraktığını gösteren bir uyarı.

Ekonomik kaygıların kalıcılaşması, hükümetin performansına dair yargıları sertleştirme riski taşıyor.

Karşılaştırma Siyaseti: Trudeau’nun Gölgesi

Siyasi tartışmanın merkezindeki sorulardan biri şu: Carney “yenilenme” mi, “devam” mı? Çoğunluk (yüzde 55), mevcut hükümeti önceki dönemin devamı olarak görüyor; farklılık görenler yüzde 36.

Bu algı, tercihleri keskin biçimde ayrıştırıyor. Carney’i Trudeau’ya “fazla benzer” bulup bunu olumsuz görenlerin yüzde 80’i oyunu Muhafazakârlara vermeyi planlıyor. Tersine, “farklı” bulup bunu olumlu görenlerin yüzde 71’i Liberallere yöneliyor. Sonuç açık: “Anti-Trudeau” kontrastı, sadece sembolik değil, stratejik bir eşik. Carney’nin koalisyonunu tutması ve genişletmesi, “yenilenme” iddiasını kanıtlama becerisine bağlı.

Gündem Sahipliği: Ekonomide Muhafazakâr Üstünlük

Geçim başlığını önceliklendirenler arasında “bu işi kim daha iyi yönetir?” sorusuna verilen yanıtlarda Muhafazakârlar 13 puan önde (yüzde 41’e karşı 28). Suç ve kamu güvenliğinde üstünlük çok daha belirgin (yüzde 55’e 20). Göçte fark açılıyor (yüzde 62’ye 17). Genel ekonomi (yüzde 47’ye 33) ve konutta (yüzde 36’ya 26) da tablo benzer.

Liberaller ise geleneksel güçlü alanlarını koruyor: ABD ve uluslararası ilişkiler (yüzde 57’ye 22), sağlık (yüzde 35’e 25) ve iklim (yüzde 35’e 12). Ancak şu an seçmenin zihnini en çok meşgul eden “günlük ekonomi” dosyasında üstünlük karşı tarafta.

Oy Niyeti: İstatistiksel Beraberlik

Bugün seçim yapılsa Muhafazakârlar yüzde 41, Liberaller yüzde 40 oy alıyor; NDP yüzde 7, Blok yüzde 7, Yeşiller yüzde 3, PPC yüzde 2 seviyesinde. “Kesin oy kullanırım” diyenler arasında tablo Liberaller lehine hafifçe dönüyor (yüzde 43’e 41). Bölgesel dağılım başa baş yarışın ayrıntılarını sergiliyor: Ontario’da Liberaller yüzde 45’e 42 önde; British Columbia’da tam eşitlik (yüzde 41’e 41). Atlantik’te Liberal üstünlüğü (yüzde 47’ye 41), Alberta’da belirgin Muhafazakâr ağırlık (yüzde 57’ye 25) var. Quebec’te Liberaller yüzde 37 ile önde; BQ yüzde 30, Muhafazakârlar yüzde 26. Toplumsal kırılımlarda bilindik desen korunuyor: Muhafazakârlar erkeklerde ve üniversite mezunu olmayanlarda güçlü; Liberaller kadınlar ve üniversite mezunlarında önde.

Seçmenin Mesajı: Güven, Fark ve Teslim Tarihi

Veriler, “süreklilik ile değişim” arasında kararsız bir ülkeye işaret ediyor. Seçmen Carney’yi beğeniyor ama çekincesi var; “yeni” olduğunu kanıtlamasını istiyor. Yarışın ana ekseni Poilievre’den çok, Trudeau sonrası gölgenin dağıtılmasında şekilleniyor. Ekonomik gündemin ağırlığı düşünüldüğünde, güveni tazeleyen ve fiyat/ücret/konut üçgenine net “teslim tarihi” veren bir program avantaj sağlayabilir. Aksi halde, “benzerlik” algısı Carney’nin manevra alanını daraltabilir.

Kontrast Olmadan Tercih Doğmuyor

Bu denge, siyaset için yalın bir ders veriyor: Kontrast tercihi doğurur. Seçmen, kimin neye benzediği kadar, kimin neyi farklı yapacağını görmek istiyor. Carney açısından bu, her sabah şu soruyla yüzleşmek anlamına geliyor: “Önceki dönemde ne yapılırdı?” ve ardından, gerekirse bunun tersini yapmak. Ekonomide adres, konutta takvim, güvenlikte netlik, sağlıkta erişim; hepsi birlikte, “yenilenme” iddiasının sahici olup olmadığını belirleyecek. Şimdilik tablo başa baş; ipi göğüsleyecek olan, geçim baskısı altındaki seçmene somut, ölçülebilir ve fark yaratan bir yol haritası gösterebilen taraf olacak.