Dalay ve Vakil’den Çarpıcı Uyarı: İsrail’in Ortadoğu’daki Politikaları ABD İçin Ağır Bedeller Getirecek

Özet:

Foreign Affairs’te yayımlanan analizde Galip Dalay ve Sanam Vakil, İsrail’in Gazze’de soykırıma dönüşen saldırıları ve bölgeye yönelik agresif operasyonlarının Ortadoğu dengelerini altüst ettiğini, ABD’nin ise koşulsuz İsrail desteği nedeniyle güvenilirliğini hızla kaybettiğini vurguluyor. Mısır İsrail’i “düşman” ilan ederken, Körfez ülkeleri alternatif güvenlik ağlarına yöneliyor. Yazarlar, Filistin sorununa adil çözüm bulunmadığı takdirde yeni bir radikalleşme dalgasının kaçınılmaz olduğu uyarısında bulunuyor.

İsrail Ortadoğu’da “ortak tehdit” olarak görülüyor

Galip Dalay ve Sanam Vakil’in kaleme aldığı makalede, İsrail’in Gazze’deki savaşının yanı sıra Lübnan, Yemen, İran ve son olarak Katar’a yönelik saldırılarının bölge ülkelerinde ciddi güvenlik endişelerine yol açtığı belirtildi.

Analize göre, 7 Ekim 2023 sonrası şekillenen saldırgan strateji Arap ülkelerinin gözünde İsrail’i “ortak tehdit” haline getirdi. Özellikle Katar’daki Hamas liderlerine yönelik suikast girişimleri, Körfez monarşilerinin ABD’nin güvenlik şemsiyesine dair inancını da sarstı.

Trump-Netanyahu planına güvensizlik

ABD Başkanı Donald Trump ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun açıkladığı 20 maddelik Gazze barış planı da bölge ülkelerinde kuşkuyla karşılanıyor.

Makalede, “Filistinlilerin meşru taleplerini yok sayan, İsrail’in işgalini perdeleyen bir plan sahada karşılık bulamaz” denilerek, barış girişiminin inandırıcılıktan uzak olduğu vurgulandı.

Normalleşme süreci çöktü

Yazarlar, İsrail’in son iki yılda yürüttüğü operasyonların, Arap dünyasında İsrail’le işbirliği zeminini ortadan kaldırdığını ifade ediyor. Abraham Anlaşmaları sonrası umut bağlanan projeler, İsrail’in “ileri savunma doktrini” çerçevesinde komşu ülkelerin egemenlik haklarını ihlal etmesiyle geçerliliğini yitirdi.

• Mısır: İsrail’i resmi olarak “düşman” ilan etti.

• Körfez ülkeleri: Eskiden İran’ı ana tehdit gören monarşiler artık İsrail’i güvenilmez bir aktör olarak tanımlıyor.

• Türkiye: Gazze savaşı sonrası ticareti kesti, hava sahasını kapattı ve yeni savunma doktrinini İsrail tehdidine göre şekillendirdi.

Bölge ülkeleri alternatif güvenlik ağlarına yöneliyor

ABD’nin koşulsuz İsrail desteği, Ortadoğu ülkelerini Çin, Rusya ve Avrupa’yla işbirliğine itiyor.

• Suudi Arabistan Çin’le füze ve savunma teknolojileri anlaşmaları yaptı.

• BAE Fransa ve Güney Kore ile ortaklıklar geliştirdi.

• Türkiye yerli “Steel Dome” hava savunma sistemini tanıtarak İsrail’in “Iron Dome”una alternatif geliştirdi.

Halk desteği dramatik biçimde düştü

Dalay ve Vakil’in işaret ettiği bir diğer önemli gelişme ise Arap dünyasında normalleşmeye desteğin çöküşü.

2022’de Fas’ta İsrail’le ilişkileri destekleyenlerin oranı %31 iken, 2023’te bu oran %13’e indi. Bugün hiçbir Arap ülkesinde kamuoyu desteği %13’ün üzerine çıkmıyor. Bu da İsrail’le ilişkilerini sürdüren liderleri iç siyasette zor durumda bırakıyor.

Yeni güvenlik dengeleri ve radikalleşme riski

İsrail’in saldırgan tutumu, bölge ülkelerini kendi savunma kapasitelerini artırmaya ve yeni askeri ittifaklar kurmaya zorluyor. Suudi Arabistan-Türkiye işbirliği derinleşirken, Körfez ülkeleri Avrupa’dan savunma sistemleri satın alıyor.

Dalay ve Vakil, ABD’ye yönelik sert bir uyarıyla analizlerini sonlandırıyor: Filistin meselesine adil çözüm bulunmazsa, Washington’un Ortadoğu’daki etkisi zayıflayacak, yeni bir radikalleşme dalgası doğacak ve küresel güvenlik ağır tehditlerle karşı karşıya kalacak.

Kaynak: Foreign Affairs’te yayımlanan Galip Dalay ve Sanam Vakil analizi, KARAR-Berfu Karkı.