ANALİZ: Trump’ın Gazze Planı’nın  Kabul Görmesi Zor

Özet:

ABD Başkanı Donald Trump, Gazze savaşını bitirmek için Hamas’a “ya teslim ol ya da İsrail ordusunun tüm gücüyle yüzleş” mesajı verdi. Beyaz Saray’da İsrail Başbakanı Netanyahu ile açıkladığı 20 maddelik plan, Hamas üyelerine silah bırakmaları halinde af ve yeniden inşa için geniş uluslararası yardım vaat ediyor. Ancak planda Filistin devletine yönelik somut bir adım olmaması nedeniyle Hamas’ın teklifi kabul etmesi beklenmiyor. Buna rağmen Körfez ülkeleri, Katar ve Türkiye planı olumlu karşıladı.

---

Trump’ın 20 Maddelik Planı

Trump’ın açıkladığı plana göre:

• Hamas tüm rehineleri serbest bırakacak, silahlarını teslim edecek ve teslim olmayı kabul edecek.

• Silah bırakan Hamas mensuplarına af imkânı tanınacak.

• Gazze’ye yönelik geniş çaplı yardım ve yeniden imar süreci başlatılacak.

• Daha önce gündeme gelen “Gazze halkını sürgün etme” fikrinden vazgeçildi.

Trump, “Hamas önümüzdeki 3-4 gün içinde karar vermek zorunda. Ya rehineleri derhal serbest bırakacaklar ya da çok kötü bir sonla karşılaşacaklar” dedi.

---

Hamas Kabul Eder mi?

Uzmanlar, Hamas’ın uzun süredir reddettiği koşulların yeniden masaya gelmesi nedeniyle cevabın olumsuz olacağını düşünüyor. Hamas, kendisini İsrail’in yok edilmesine adanmış bir direniş hareketi olarak tanımlıyor.

Quincy Institute araştırmacısı Annelle Sheline, “ABD yönetimi Hamas’tan gelecek bir ‘hayır’ı bekliyor. Bu yanıt, Filistinlileri barışın önünde engel gibi göstermeye yarayacak” dedi.

Arap Center’dan Yousef Munayyer ise planı “ABD destekli soykırıma kalkan” olarak nitelendirdi.

---

Bölgesel Destek ve Baskı

Trump’ın planı, Mısır ve Katar aracılığıyla Hamas’a iletildi. Grup henüz resmi bir yanıt vermedi.

Katar ve Türkiye, Suudi Arabistan ve BAE ile birlikte yaptıkları ortak açıklamada planı “olumlu bir adım” olarak değerlendirdi. Bu, Hamas üzerinde bölgesel baskıyı artıran nadir bir birliktelik olarak öne çıkıyor.

Atlantic Council’den Jonathan Panikoff, “Bugün farklı olan, yalnızca Arap dünyası değil, geniş bir Müslüman liderliğin bu plana destek vermesi. Hamas üzerinde daha önce görülmemiş bir baskı oluşuyor” yorumunu yaptı.

---

Netanyahu İçin Siyasi Risk

İsrail Başbakanı Netanyahu’nun planı kabul etmesi koalisyon hükümeti içinde çatlaklara yol açabilir. Sağcı ortaklar, Gazze ve Batı Şeria’nın ilhakını savunurken, plandaki “Filistinlilere gelecekte devlet yolunun açılabileceği” ifadesi tepki çekti.

Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, planı “büyük bir diplomatik başarısızlık” diye tanımladı. İsrail’de özellikle yerleşimci hareketi, olası bir Filistin devletine giden her türlü yolu reddediyor.

---

Piyasalarda Geçici Rahatlama

Trump’ın açıklamasının ardından İsrail piyasaları yükseldi.

• Şekel, dolar karşısında üç yılın zirvesine çıktı.

• Tel Aviv borsası rekor seviyeye ulaştı.

• Küresel piyasalarda ise ateşkes ihtimaliyle güvenli liman talebi azaldı.

Uzmanlar, kalıcı bir ateşkes sağlanmadan piyasalardaki iyimserliğin sınırlı kalacağı görüşünde.

---

Filistin Devleti Konusu Belirsiz

Plan, reformlarını tamamlaması halinde Filistin Yönetimi’ne gelecekte “inandırıcı bir devlet olma yolu” vaat ediyor. Ancak bu ifade ne somut bir takvim ne de İsrail’in askeri çekilmesi konusunda bir plan içeriyor.

Dolayısıyla planın, hem Filistin tarafında beklentileri karşılamadığı hem de İsrail’de aşırı sağın tepkisini çektiği belirtiliyor.

---

İki Yıllık Savaşın Ardından

Gazze’de savaş Ekim 2023’te Hamas’ın İsrail’e düzenlediği saldırıyla başladı. Saldırılarda 1.200 İsrailli hayatını kaybetmiş, 250 kişi rehin alınmıştı.

İsrail’in karşı saldırıları ise Hamas yönetimindeki sağlık bakanlığına göre şimdiye kadar 66 bin Filistinlinin ölümüne yol açtı. BM tarafından hazırlanan bir rapor, İsrail’in Gazze’de soykırım işlediği sonucuna varmıştı.

---

“Şeytan Ayrıntıda Gizli”

Washington Institute’tan Ghaith al-Omari, planı “önemli bir fırsat” olarak nitelendirdi:
“Detaylar çok kritik ama ilk kez bu kadar güçlü bir baskı görüyorum. Bu süreç, savaşın sona ermesine yönelik ciddi bir adım olabilir.”

Ancak genel beklenti, Hamas’ın teslim olmayı reddedeceği ve Trump’ın planının daha çok İsrail’in politikalarını uluslararası düzeyde meşrulaştırmayı hedeflediği yönünde.

Kaynak:  Bloomberg

Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]